Ngày 26 tháng 6
THÁNH PHAN XI CÔ ĐỖ VĂN CHIỂU
THẦY GIẢNG PHÒNG DÒNG BA ĐA MINH
(1797-1838)
Lễ vật đẫm máu .
Hình ảnh đáng ghi nhớ nhất trong đời của thầy giảng Phan xi cô Chiểu là chiếc thủ cấp đẫm máu của thầy sau khi rời khỏi cổ đã được Đức Cha Minh nận lấy, kính cẩn dâng lên cao như lễ vật tinh tuyền tiến dâng lên Thiên Chúa. Cả pháp trường đaều thinh lặng ngây ngất trong giây phút linh thiêng có một không hai đó, giây phút kết tinh chọn cuộc đời dâng hiến của một người con cái Chúa, thầy Chiểu đã hòa lẫn máu mình với hy tế Chúa Giê su trên đồi Can vê, và giờ đây hân hoan trở về trong vòng tay ấm êm của Chúa Cha từ ái.
Một Tông Đồ tràn đầy tâm huyết.
Phan xi cô Đỗ Văn Chiểu sinh năm 1797 tại làng Trung Lễ, giáo xứ Liên Thủy, Tỉnh Nam Định, thuộc giáo phận Đông Đàng Ngoài. Cậy Chiểu đi tu từ hồi niên thiếu và được đào tạo thành thầy giảng của giáo phận. Trong thời gian 4 năm học thần học, thầy chiểu luôn sống đạo hạnh, và có tinh thần kỉ luật cao, nên được các vị hữu trách tín cẩn. Sau đó thầy gia nhập dòng ba Đa Minh và trở thành cộng sự viên thân tín của Đức cha Hơ na rét Minh.
Bận tâm lớn nhất của thầy Chiểu là phần rỗi của mọi người. Lần kia, tại làng Kiên Lao, một người lính đến gặp thầy muốn ngỏ ý muốn được giúp xưng tội và rước lễ và them can đảm trong cơn bách hại. Thầy đã tiếp chuyện với anh khá lâu, khuyến khích anh trung thành với đức tin Ki tô giáo cho đến chết. hai người cùng nhau cầu nguyện sốt sắng trước khi chia tay. Lần khác, khi nghe tin người em bị bắt vì đạo, thầy xin cha Hiển dâng hai thánh lễ cầu cho người em được can đảm chấp nhận mọi gian khổ để thuyên xưng đức tin.
Cùng chung số phận…
Từ năm 1838, tổng đốc Nam Định Trịnh Quang Khanh quyết tâm lung bắt các vị thừa sai để lập công với vua Minh Mạng. Ông đã đem đến cho người công giáo Đàng Ngoài muôn điều khổ cực. Thầy Chiểu theo Đức Cha Hơ-na- rét Minh đến ẩn trốn tại làng Kim Lao, một giáo xứ lớn tương đối an toàn.
Nhưng ngày 27 tháng 5 năm 1838, do sự tố cáo của thầy đồ Hi, quan tổng đốc đã cho lính bao vây làng Kim Lao. Quân lính bắt được Đức Cha Đen-ga- đô Y, còn Đức Cha Hơ-na-rét Minh và thầy Chiểu may mắn thoát nạn trong gan tấc, liền trốn ra bờ sông đi thuyền về Hải Dương. Dọc đường hai cha con vào trốn tại nhà ông Nghiêm gần họ Hà Quang, xứ Trung Thành, sau qua làng Quần Anh và Xương Điền. Một ngư phủ ngoại giáo nhận cho hai vị trú ngụ và hứa che dấu cẩn thẩn. Ai ngờ, ngày 9 tháng 6 năm 1838, chính người đó đi tố giác với quan nên hai vị đã bị bắt. Đức Cha Hơ-na-rét Minh thì bị lính nhốt trong cũi, còn thầy Chiểu, quan bắt mang gông nặng và tống giam ở ngục. Trong ngục, thầy tuyên bố: “ Tôi sẵn sang theo Đức Cha Đa Minh cho đến chết, sẵn sang chịu mọi cực khổ như ngài, kể cả cái chết dữ tợn nhất”. Hai ngày sau lính phủ Xuân Trường áp giải cả hai về tỉnh Nam Định.
Khi tới cổng thành Nam Định, mặc dù cổ mang gông nặng, dù bị những ngọn roi tàn bạo, thầy Chiểu cố cúi xuống cầm lấy Thánh Giá dưới đất lên hôn kính, rồi chờ cho cũi của Đức Cha Đa Minh đi qua, thầy mới để Thánh Giá lại như cũ và tiến vào thành.
Cực hình gian nan…
Tại dinh Tổng Đốc, các quan tra hỏi thầy nhiều lần, lần nào thầy cũng tuyên xưng đức tin một cách can đảm, không sợ sệt. Khi các quan bảo thầy bước qua Thánh Giá thì sẽ được tha về cò bất tuân sẽ bị xử tử, thầy Chiểu trả lời: “Đức Chúa Trời là Chúa thật, là căn nguyên của mọi sự, người ta phải thờ lạy kính mến Ngài. Vì thế, tôi không dám bước qua Thánh Giá, chắc chắn tôi tôi không làm điều đó”.
Dùng lời khuyên dụ không được, quan sai lính trói chân tay thầy vào cọc rồi đánh 30 roi, nhưng thầy vẫn không nao núng. Quan truyền cho lính xích thầy và tống giam vào ngục. Sau đó các quan kết án như sau:“ Tên Đỗ Văn Chiểu đã đi theo và học với tên trùm Hai ( tức Đức Cha Hơ-na-rét Minh). Nó học những điều giả dối. Nó ngoan cố và bất tuân lệnh vua cải tà qui chính. Mặc dù bị bắt giam, bị tra tấn, nó vẫn nhất mực ngoan cố theo tả đạo Gia Tô. Vậy nay nó nay đang phải chịu trảm quyết”.
Các quan đệ trình bản án về kinh đô xin vua phê chuẩn. Trong 15 ngày bị giam, thầy Chiểu đã trải qua nhiều thử thách, chịu đòn vọt, chịu đói khát… Như trong thư thầy viết gửi thầy Quỳnh ngày 21/6:
“Ở trong này tôi phải chịu nhiề cực hình đau đớn, chịu đói khát, không có tiền mua cơm ăn. Tôi nhờ thầy gặp các cha xin các ngài giúp đỡ tôi. Thầy xin lỗi mọi người giúp tôi nhé. Chác chắn tôi sắp được tử đạo, vì nhờ ơn Chúa, tôi vẫn trung thành và bền đỗ với Ngài”
Trong khi đó, vua Minh Mạng phê án và gửi bản án về tới Nam Định 25/6/1838. Ngay trong ngày cuối đời, thầy Chiểu còn phải đương đầu với những lời dụ dỗ của các quan. Quân lính dẫn thầy ra công đường, quan đọc bản án và hứa nếu đạp lên Thánh Giá, quan sẽ tha thầy ngay. Thầy chiểu bình tĩnh và mạnh dạn trả lời: “ Khi quan lớn nằm nghỉ, quan có bằng lòng để cho người con của quan đạp lên không? Phương chi Đức Chúa trời là Chúa trời đất, mọi người phải kính thờ thì làm sao tôi có thể bước qua ảnh Ngài”. Trước lời khẳng khái của Thầy , quan nổi giận cho thầy là xấc láo. Có ông đòi xử tử ngay, ông khác nói hãy để đến ngày mai vì đã quá muộn, chỉ nên cho lính đánh đòn rồi tống ngục. Thế là quân lính ra tay đánh đập cho đến khi thầy ngất lịm với biết bao vết bầm tím trên da thịt, mới khiêng thầy ném vào ngục thất.
Giờ phút vinh quang
Sáng hôm sau 26/6/1888, quân lính dẫn Đức Cha Hơ- na-rét Minh và thầy Chiểu tới pháp trường Bảy Mẫu, Nam Định. Tuy mang gong ở cổ, kèm thêm 2 sợi xích nặng nối từ gông xuống đến chân, thầy Chiểu bình tĩnh lê từng bước như xưa Chúa Giê su vác Thập Giá tiến lên Núi Sọ. Thấy nhiều tín hữu đi theo khóc lóc thầy nói với họ: “ Anh chị em về nhà đi, đừng khóc nữa, thầy trò chúng tôi hôm nay vè quê thật mà”. Tới nơi, lính mở cũi đưa Đức Cha ra, và tháo gông cho Thầy Chiểu. Đức Cha Minh xin chém Thầy Chiểu trước, để được thấy tận mắt người con thiêng liêng của mình đã trung thành vì Chúa đến giây phút cuối cùng. Viên quan chỉ huy chấp nhận. Thế là thầy Chiểu quì xuống trước mặt Đức Cha và lãnh Bí Tích Giải Tội. Xưng tội xong, thầy quì gối cầu nguyện và kêu tên Chúa Giê su 3 lần. Cũng như thánh Tệ-pha-nô xưa, thầy Chiểu thưa với Chúa:
“ Lạy Chúa con phó thác linh hồn con trong tay Ngài”
Ngay sau đó, lý hình chém một nhát trúng vào xích nơi cổ thầy, họ phải chém thêm 3 nhát nữa thì đầu mới lìa khỏi cổ, và linh hồn thầy về hưởng phúc Thiên Đàng, thọ 41 tuổi. Lý hình tung thủ cấp thầy lên ba lần cho các quan và mọi người thấy rõ . thế rồi một khunbg cảnh trào dâng xúc động: Đức Cha Đa Minh đã cầm thủ cấp thầy Chiểu và kính cẩn dâng lên Thiên Chúa như lễ vật hy hiến trước khi đức Cha được phúc tử đạo.
Giáo dân an táng thi thể thầy tại nơi pháp trường, về sau di hài cốt về Trung Lễ.
Đức Giáo Hoàng Lê ô XIII tôn phong chân phước thầy Phan xi cô Đỗ Văn Chiểu Ngày 27 tháng 5 năm 1900.
Đức Giáo Hoàng Gioan Phao Lô II tôn phong chân phước Phan xi cô Đỗ Văn Chiểu lên bậc Hiển Thánh ngày 19/6/1988.
Lời nguyện:
Lạy Chúa , Chúa đã ban cho Hội Thánh Việt Nam nhiều chứng nhân anh dũng, biết hiến dâng mạng sống để hạt giống đức tin trổ sinh hoa trái dồi dào trên quê hương đất nước chúng con. Xin nhận lời các Ngài chuyển cầu mà cho chúng con biết noi gương các ngài để lại: Luôn can đảm làm chứng cho Chúa và trung kiên mãi đến cùng.
Chúng con cầu xin, nhờ Đức Giê su Ki- tô Chúa chúng con.