THỰC TẬP NẾP SỐNG NHÂN BẢN

LỌAI TRỪ CÁI TÔI ÍCH KỶ TỰ MÃN

1. LỜI CHÚA: Rồi Đức Giê-su nói với các môn đệ: “Ai muốn theo Thầy phải từ bỏ chính mình, vác thập giá mình mà theo” (Mt 16,24).

2. CÂU CHUYỆN: TỰ LỘ DIỆN DO SỰ TỰ ÁI CAO

            Ngày xưa có một nhà bác học. Ông này có biệt tài làm cho con người của mình  biến ra nhiều người khác, giống nhau đến nỗi không ai có thể phân biệt được ai là người thật, ai là người giả. Một ngày kia ông được tin Thiên thần sẽ xuống gọi ông về chầu Chúa. Vì chưa sẵn sàng chết, nên ông liền chế ra thêm 12 người khác giống hệt như ông để Thiên thần không biết đâu mà gọi. Quả thật, Thiên thần đã không thể nhận ra ai là người thật và đành tay không về thiên đàng. Sau đó không lâu, khi có thêm nhiều kinh nghiệm đối phó với con người, nên Thiên thần đã nghĩ ra một kế. Đứng trước 13 con người giống nhau, Thiên thần nói với nhà bác học :

            - Tôi rất khâm phục cái tài biến hóa của ông. Tuy nhiên,  tôi thấy còn một chi tiết rất nhỏ cần sửa đổi cho hòan chỉnh hơn. Vừa nghe thế, con người thật của nhà bác học vội vàng lên tiếng.

            - Đâu ? Tôi không tin là còn thiếu sót. Vậy hãy cho biết thiếu sót chỗ nào ?

            - Ở chỗ này nè. Vừa nói, Thiên thần vừa “túm cổ” nhà bác học “thật” để đưa về chầu Chúa.

                        (Lm Anthony de Mello)

3.SUY NIỆM:

1) « Cái tôi » là gì ? : Cái tôi (the selfness) là sự tự ý thức về tư cách, phẩm chất và giá trị của mình, phân biệt với người khác. Hầu như ai trong chúng ta cũng đều có một “cái tôi”. Ai cũng yêu mình và muốn bảo vệ những gì thuộc về mình như thánh Phao-lô đã nói: “Quả vậy, có ai ghét thân xác mình bao giờ” (Ep 5,29). Khi mới ra đời, đứa trẻ nào cũng đều có tự ái và ích kỷ, thể hiện qua thái độ muốn vơ vào mình các đồ ăn hợp khẩu vị hay những vật dụng trò chơi theo sở thích và cố  giữ nó cho riêng mình chứ không muốn chia sẽ cho người khác. Như thế, “cái tôi” biểu lộ qua tính tự ái, bản năng tự vệ… Nói chung “cái tôi” này là điều tốt và cần có để con người có thể tồn tại. Những ai tự  ghét mình, muốn làm hại bản thân như dùng tay đánh vào mặt mình, uống thuốc độc để tự giết hại mình… đều là người mắc bệnh tâm thần, điên lọan vì không còn thật tính người nữa.

Tuy nhiên “nhân đức ở mực trung dung”. Nếu “cái tôi” được nuông chiều quá đáng sẽ dẫn đến thái độ ích kỷ, tự mãn và khinh thường tha nhân đã từng gây bao đau khổ cho gia đình và xã hội, nên cần phải được lọai trừ… Khi ấy “cái tôi” sẽ trở thành “đáng ghét” như Blaise Pascal đã viết :”Ôi cái tôi thật đáng ghét. Tôi không rõ lắm, nhưng có một điều tôi chắc chắn là «cái tôi» của tôi rất cứng đầu, khỏe mạnh, sống lâu và nổi bật về hai điểm này là vị kỷ và kiêu hãnh. Tôi nghe nói rằng sau khi người ta chết được 5 phút thì cái tôi mới chết hẳn”.

2) “Cái tôi” và sự tự tin:

“Cái tôi” trong mỗi người sẽ tự nhiên phát triển theo năm tháng. Một đứa trẻ sẽ ít bị chạm tự ái hơn người lớn. Khi bị khiển trách, trẻ em sẽ mau quên, đang khi người lớn lại nhớ dai và có những phản ứng mạnh khi bị kẻ khác chạm đến tự ái của mình.

Sự đánh giá đúng khả năng và những giá trị thực của mình sẽ giúp con người chúng ta thêm tự tin và làm việc có hiệu quả hơn. Bất cứ ai cũng có những ưu và khuyết điểm như người ta thường nói: “Nhân vô thập tòan”. Một người dù có nhiều khuyết điểm nhưng nếu biết tự kiểm cũng sẽ tự khám phá ra mình cũng có nhiều ưu điểm. Một cô gái có diện mạo không mấy xinh đẹp cũng vẫn có thể gây được thiện cảm nơi người khác qua cách ứng xử vị tha và thân thiện. Ai trong chúng ta cũng có thể tạo thêm giá trị cho “cái tôi” của mình bằng những việc cụ thể. Chẳng hạn: Luôn  quan tâm đến người bên cạnh để có lời nói vui vẻ hòa nhã và cách cư xử tế nhị vị tha… Nhờ đó có thể xây dựng được quan hệ tốt đẹp với tha nhân, là điều kiện cần để thành công sau này. Khi tạo cho mình thêm nhiều giá trị, làm cho “cái tôi” đẹp hơn, người ta sẽ cảm thấy tự tin hơn. Một khi ý thức được những giá trị của “cái tôi” của mình, chúng ta sẽ trung thực hơn,  không mang mặc cảm tự ti, không dễ bị “chạm tự ái” khi nghe những lời nói xấu về mình, hay khi phải đối diện với thái độ mỉa mai khinh thường của những kẻ không ưa mình.

3) Hãy thành thật với chính mình:

Sự chân thành cộng với việc đánh giá đúng mức khả năng và những giá trị thực có của chính mình sẽ giúp chúng ta mạnh dạn và cởi mở hơn với thế giới chung quanh. Qua đó, nếu bạn cảm thấy thiếu hụt về một lãnh vực nào đó, bạn sẽ không đánh mất sự tự tin, bởi vì bạn biết mình còn có các giá trị khác nữa. Cũng giống như một bé gái khi bị trêu là “cô bé sún răng”, nó liền hỏi lại : “Thế còn đôi mắt của cháu thì sao?”. Nghĩ rằng mình có đôi mắt đẹp, cô bé đó muốn được người khác nhìn nhận ưu điểm này. Nó nói câu đó cách tự nhiên, không mặc cảm, không sợ bị đánh giá sai. Nếu chân thành và công tâm với chính mình, chắc chắn chúng ta cũng sẽ nhận ra những ưu điểm của mình.

Không chỉ dừng lại ở việc tìm thấy và trân trọng những ưu điểm, chúng ta còn có thể phát triển thêm. Điều này tương tự như việc các công ty muốn phát triển giá trị thương hiệu đã không ngừng gia tăng các “dịch vụ cộng thêm” cho khách hàng. Như các đại lý bán máy tập thể dục có thêm dịch vụ giao hàng tận nhà, kèm theo sách hướng dẫn cách tập sao cho hiệu quả… Mỗi người chúng ta cũng vậy, ai cũng có thể tạo thêm giá trị cho “ thương hiệu” hay “cái tôi” của mình bằng những việc làm đơn giản cụ thể như: thái độ quan tâm tới người khác, cách ứng xử vui vẻ, hòa nhã với mọi người, sẵn sàng đi bước trước, tỏ thái độ thân thiện với người mới gặp, với bạn đường ngồi bên cạnh… Mọi cố gắng tuy nhỏ bé nhưng đều mang lại những kết quả đáng kể giúp thêm tự tin về khả năng và giá trị của mình. Hiểu được giá trị thật về “cái tôi” của mình, người ta có thể sống thật với mình hơn, không mang mặc cảm tự ti, không dễ bị “chạm tự ái” và sẽ biết ứng xử khoan dung hơn.

4) Cần tránh những “Cái tôi » nào? :

-Cần tránh “Cái tôi” tự tôn: Ranh giới giữa nhận thức về “cái tôi” rất mong manh. Cái tôi một khi bị thổi phồng thường gây nhiều đau khổ… Những người có địa vị cao dễ mang tâm trạng tự tôn và cố chấp. Do đó, đang khi một người bình thường dễ dàng đón nhận những ý kiến bất đồng, thì các “ông lớn” có nhiều quyền thế lại “khó lòng chấp nhận được ý kiến bất đồng của kẻ khác”. Nếu biết khiêm tốn thì mỗi người chúng ta sẽ nhận ra giới hạn của mình: Thực sự mỗi chúng ta cũng chỉ là một hạt bụi nhỏ bé và yếu đuối trong vũ trụ vô tận: Chỉ cần một giọt nước như một giọt nọc độc của rắn hổ mang cũng đủ hạ gục một người khỏe mạnh nhất. Thế thì tại sao chúng ta lại không bỏ đi cái tôi tự mãn, để trở thành một người tự do trung thực, là chính mình chứ không phải ai khác?

-Cần tránh «Cái tôi » giả hình: Chúng ta thường muốn được người khác khen ngợi, đề cao ưu điểm và trọng dụng tài năng của mình, và không muốn bị kẻ khác chạm đến quyền lợi của mình. Vì luôn muốn được nghe lời khen đang khi thực tế vẫn còn nhiều thói hư, nên chúng ta thường «Tốt đẹp khoe ra, xấu xa đậy lại», muốn trình diễn bộ mặt «tốt ảo » không có thật, như những người biệt phái đã bị Đức Giê-su quở trách là bọn giả hình: ”Chúng là mồ quét tô vôi, bên ngòai có vẻ đẹp, nhưng bên trong thì đầy xương người chết  và đủ mọi thứ ô uế » (Mt 23,27).

            -Cần tránh “cái tôi” tự ái cao: Một người không dám nhìn nhận khuyết điểm của mình vì tự ái cao, sẽ hay đổ lỗi cho người khác và không nhận lỗi về mình. Sau khi phạm tội, ông A-đam bị Chúa hỏi tội đã đổ lỗi cho bà E-và cám dỗ mình, và bà E-và lại đổ lỗi cho con rắn. Còn chúng ta hôm nay thì sao ? Mỗi lần tham dự Thánh lễ, Hội Thánh dạy chúng ta phải khiêm tốn đấm ngực mình:”Lỗi tại tôi, lỗi tại tôi, lỗi tại tôi mọi đàng”…

            -Cần tránh “cái tôi” ích kỷ: Theo nghiên cứu của một số điện thọai viên thì từ ngữ “tôi” được ngừời ta hay nói nhất. Trong đời sống gia đình, muốn cho vợ chồng hòa thuận, hai vợ chồng khi nói chuyện cần  năng dùng chữ “chúng ta” thay vì chữ “tôi”.

4. THẢO LUẬN: Để lọai trừ “cái tôi” ích kỷ tự mãn tự cao, bạn sẽ làm gì cụ thể trong những ngày này?

5. LỜI CẦU:

Lạy Chúa Cha từ bi nhân ái. Xin cho mỗi người chúng con biết khiêm tốn nhận ra những ưu điểm Chúa ban để tạ ơn Chúa. Xin cho chúng con biết khiêm tốn nhìn nhận các khuyết điểm và thiếu sót của mình để tu sửa ngày một nên hòan thiện hơn. Chúng con hy vọng nhờ năng nghe lời Chúa trong nhà thờ và tại tư gia, và nhờ ơn Thánh Thần soi dẫn trợ giúp, chúng con sẽ luôn chọn thái độ bỏ đi cái tôi ích kỷ, tự mãn để học nơi Chúa Giê-su sự hiền lành và khiêm nhường trong lòng, hầu chúng con ngày một nên con thảo của Chúa Cha, môn đệ thực sự của Chúa Giê-su, và anh chị em của mọi người trong Đại Gia Đình Hội Thánh. - AMEN.

LM ĐAN VINH