Tường thuật ngày đầu tiên Đức Thánh Cha Phanxicô

công du mục vụ Sri Lanka (1/3)

Chiều 12 tháng giêng Đức Thánh Cha Phanxicô đã lên đường công du Sri Lanka trong ba ngày, rồi sau đó viếng thăm Philippines cho tới 19 tháng giêng. Đây là chuyến công du thứ 7 ngoài Itallia. Chiếc Airbus 330 của hãng hàng không Alitalia chở Đức Thánh Cha và đoàn tùy tùng đã cất cánh rời phi trường quốc tế Fiumicino ỏ Roma lúc 18 giờ 50. Máy bay chở ĐTC đã bay qua không phận của các nước Italia, Albania, Hy Lạp, Thổ Nhĩ Kỳ, Iran, các Vương quốc A rập thống nhất. Oman và Ân Độ.

ĐTC đã gửi điện tín cho quốc trưởng và nhân dân các quốc gia này. Ngài gửi lời chào thăm và cầu chúc thịnh vượng, hiệp nhất, và thiện ích tinh thần cho dân nước Italia. Ngài còn nhớ các kỷ niệm đẹp trong các chuyến viếng thăm Albania, Thổ Nhĩ Kỳ và bảo đảm với các vị lãnh đạo và quốc dân hai nước lời cầu nguyện của ngài. ĐTC nhớ tổng thống và dân nước Hy Lạp trong lời cầu nguyện và khẩn cầu phước lành bình an và tươi vui của Thiên Chúa trên Hy Lạp. Ngài cầu xin phước lành bình an và thịnh vượng của Thiên Chúa cho tổng thống và dân nước Iran, cho quốc vương và các dân tộc của Vương quốc A rập thống nhất, cho quốc vương Oman và thần dân, cũng như cho tổng thống và nhân dân Ấn.

Trên chuyến bay ĐTC đã ra phía sau chào và bắt tay 76 nhà báo và phóng viên quốc tế tháp tùng chuyến viếng thăm của ngài. Đây là điều hoàn toàn mới mẻ đối với các nhà báo.

Sri Lanka là một quần đảo rộng 65.610 cây số vuông, gồm Ceylon là đảo lớn nhất và vài đảo nhỏ khác như Mannar, Velanai và Neduntivu… Srai Lanka có khoảng 21,2 triệu dân, 75% là người Singale, 15% người Tamil và 9% người Mori.

Colombo đã là thủ đô của Sri Lanka cho tới năm 1978, khi chính quyền di chuyền các bộ về Sri Jayawardenapura Kotte, cách đó 8 cây số. Tên Colombo do người Bồ Đào Nha du nhập năm 1505, có lẽ phát xuất từ tiếng Singale cổ điển “Kolon thota” có nghĩa là “cảng trên sông Kelani”. Cũng có người cho rằng nó bắt nguồn từ kiểu nói Singale “kola-amba-thota” có nghĩa là “cảng với các cây xoài rậm lá”. Colombo đã được các thương gia Roma, Tầu, và A rập biết tới từ hơn 2.000 năm trước. Vào thế kỷ thứ VIII nó bị người A rập chiếm đóng để kiểm soát giao thông giữa các vương quốc Singale và phần còn lại của thế giới. Vào thế kỷ XVI người Bồ Đào Nha đánh đuổi người A rập và xây một pháo đài để bảo vệ việc buôn bán gia vị. Năm 1656 người Hoà Lan đánh chiếm thành phố và biến Colombo trở thành thủ đô các tỉnh duyên hải của Công ty Hoà Lan Đông Ấn Độ cho tới năm 1796. Tiếp theo đó người Anh chiếm Colombo và biến nó trở thành thủ đô của đảo Ceylon thuộc địa của họ. Năm 1948 Sri Lanka được độc lập. Vì địa thế hải cảng của mình Colombo là nơi xuất cảng nhiều sản phẩm quốc gia như trà, cao su, dầu dừa, copra và nhất là đá qúy. Thành phố cũng có các kỹ nghệ chế biến thuốc lá, dầu, các nhà máy tơ sợi và da thuộc.

** Giáo phận Colombo có từ năm 1834 và năm 1886 trở thành Tổng giáo phận. Tổng giáo phận hiện có gần 7,3 triệu dân, trong đó có hơn 667 ngàn theo công giáo, tức chiếm 9,23%, với 127 giáo xứ, 298 linh mục giáo phận, 279 linh mục dòng, 380 tu huynh, 1.400 nữ tu và 284 đại chủng sinh. Tổng giáo phận có 196 cơ sở giáo dục và 560 cơ sở bác ái.

Sau 9 giờ 40 phút bay và vượt chặng đường dài 7.630 cây số máy bay đã đáp xuống phi trường quốc tế Colombo của Sri Lanka lúc 10 giờ sáng giờ địa phương, trễ một giờ so với chương trình dự định.

Tiếp đón ĐTC tại phi trường có ĐTGM Phêrô Nguyễn Văn Tốt, Sứ Thần Tòa Thánh tại Sri Lanka, ông Aryasinha Ravinatha Đại sứ ngoại thường toàn quyền của Cộng hòa dân chủ xã hội Sri Lanka cạnh Toà Thánh, ĐHY Malcolm Ranjith Patabendige Don, TGM Colombo, kiêm Chủ tịch HĐGM Sri Lanka, các Giám Mục, Tổng thống tân cử Maithripala Sirisena, một số các vị lãnh đạo, một số tín hữu, một ca đoàn và 2.000 trẻ em. Tổng thống đã đón ĐTC tại chân thang máy bay. Hai em bé một trai một gái tiến đến quàng vòng hoa mầu trắng và mầu vàng cho ĐTC.

Ban quân nhạc đã cử quốc thiều Vaticăng và quốc thiều Sri Lanka. ĐTC và tổng thống đã duyệt qua hàng chào danh dự trong khi đại bác bắn 21 phát chào mừng vị quốc khách.

Trong diễn văn chào mừng ĐTC tân tổng thống Maithripala Sirisena bầy tỏ niềm hân hoan vui sướng của dân nước Sri Lanka được ĐTC viếng thăm. Niềm hạnh phúc và hãnh diện này đặc biệt lớn đối với ông là người mới được bầu làm tổng thống cách đây mấy ngày và bắt đầu nhiệm vụ với chuyến viếng thăm này của ĐTC. Ông xin ngài chúc lành cho dân nước Sri Lanka.

Đáp từ tổng thống ĐTC bầy tỏ vui mừng được viếng thăm Sri Lanka, được gọi là ngọc trai của Ấn Độ dương vì vẻ đẹp thiên nhiên, sự nồng hậu của người dân và sự khác biệt phong phú của các truyền thống văn hóa và tôn giáo của nó.

ĐTC cầu chúc Tổng thống những điều tốt đẹp nhất cho các trách nhiệm mới, và ngài đặc biệt cám ơn sự hiện diện của các vị lãnh đạo dân sự và tôn giáo cũng như ca đoàn và tất cả những ai khiến cho cuộc viếng thăm này có thể xảy ra. Nhấn mạnh đến mục đích chuyến viếng thăm ĐTC nói:

** Chuyến viếng thăm Sri Lanka của tôi trước hết có tính cách mục vụ. Như là Chủ chăn hoàn vũ của Giáo Hội Công Giáo tôi phải gặp gỡ, củng cố và cầu nguyện với dân công giáo của quốc đảo này. Tột đỉnh của chuyến viếng thăm là việc phong hiển thánh cho chân phước Joseph Vaz, mà gương bác ái kitô và sự kính trọng đối với mọi người không phân biệt chủng tộc và tôn giáo, tiếp tục gợi hứng và dậy dỗ chúng ta ngày nay. Nhưng chuyến viếng thăm của tôi cũng muốn diễn tả tình yêu thương và sự lo lắng của Giáo Hội đối với mọi người dân Sri Lanka, và khẳng định ước mong của Giáo Hội tích cực tham gia vào đời sống của xã hội này.

Tiếp tục bài diễn văn ĐTC nhắc tới thảm cảnh nội chiến của Sri Lanka. Ngài nói thật là một thảm cảnh trong thế giới ngày nay, khi có nhiều cộng đoàn gây chiến với nhau như vậy. Việc không có khả năng hòa giải các khác biệt và bất đồng ý, cũ và mới, đã dấy lên các căng thẳng chủng tộc và tôn giáo, thường đi đôi với bạo lực bùng nổ. Trong nhiều năm trời Sri Lanka đã biết đến các kinh hoàng của cuộc nội chiến, giờ đây đang tìm củng cố hòa bình và chữa lành các vết thương của các năm đó. Thật không dễ thắng vượt được gia tài cay đắng của các bất công, thù nghịch và mất tin tưởng do xung khắc để lại. Chỉ có thể làm được bằng cách thắng sự dữ với sự thiện (x. Rm 12,21) và bằng cách vun trồng các nhân đức khuyến khích hòa giải, liên đới và hòa bình. Tiến trình chữa lành cũng cần bao gồm việc theo đuổi sự thật, không phải để mở ra các vết thương cũ, nhưng như là các phương tiện cần thiết nhằm thăng tiến công lý, việc chữa lành và sư hiệp nhất.

Các bạn thân mến, tôi xác tín rằng tín hữu của các truyền thống tôn giáo khác nhau có một vai trò nòng cốt trong tiến trình hòa giải và tái thiết hiện nay của đất nước. Và ĐTC nhấn mạnh như sau:

Để cho tiến trình đó được thành công mọi thành phần xã hội phải làm việc chung với nhau; mỗi người phải có tiếng nói. Tất cả phải được tự do diễn tả những gì liên quan tới các nhu cầu, các khát vọng và sợ hãi của mình. Điều quan trọng nhất là họ phải được chuẩn bị để chấp nhận nhau, tôn trọng các khác biệt hợp pháp, và học sống như một gia đình. Khi người dân biết lắng nghe nhau một cách khiêm tốn và cởi mở, thì việc chia sẻ các giá trị và các khát vọng trở thành rõ ràng hơn. Khác biệt không còn là sự đe dọa nữa, nhưng là suối nguồn của sự giầu có. Con đường dẫn tới công bằng, hòa giải và hòa hợp xã hội trở thành rõ ràng hơn. Trong nghĩa đó, công việc to lớn của sự hòa giải cũng đụng chạm tới các cơ cấu hạ tầng xã hội, và đáp ứng các nhu cầu vật chất và quan trọng hơn nữa là thăng tiến nhân phẩm, tôn trọng các quyền con người và việc tháp nhập tràn đầy mỗi thành phần xã hội. Tôi hy vọng các vị lãnh đạo chính trị tôn giáo và văn hóa Sri Lanka đo lường mọi lời nói và hành động bởi thiện ích và việc chữa lành mà chúng mang lại, góp phần lâu dài cho sự tiến bộ vật chất và tinh thần của nhân dân Sri Lanka.

Kính thưa tổng thống và các bạn, một lần nữa tôi xin cám ơn sự tiếp đón của qúy vị. Xin cho những ngày chúng ta sống với nhau là những ngày của tình bằng hữu, đối thoại và liên đới. Tôi khẩn cầu phép lành tràn đầy của Thiên Chúa trên Sri Lanka, viên ngọc trai của Ấn Độ dương, và tôi cầu xin cho vẻ đẹp của nó chiếu sang trong sự thịnh vượng và hòa bình cho dân tộc nó.

** Sau lễ nghi chào đón, ĐTC đã đi xe díp bọc kính về Tòa Sứ Thần nằm cách đó 28 cây số. Dọc hai bên đường có ít nhất 300.000 người đứng chào đón ĐTC trong bầu khí lễ hội, trong đó cũng có rất nhiều nhà sư Phật giáo và một đoàn 40 con voi trang hoàng rực rỡ như trong ngày lễ hội quốc gia.

Vể tới Tòa Sứ Thần ĐTC đã nghỉ ngơi chốc lát trước khi cử hành thánh lễ riêng. Vì chương trình bị trễ nhiều và trời Sri Lanka nóng tới 31 độ ĐTC đã không đến Tòa Tổng Giám Mục cách đó 4 cây số để gặp gỡ các Giám Mục Sri Lanka. Nhưng ĐHY Pietro Parolin Quốc Vụ Khanh Tòa Thánh đã thay mặt ngài đến chào các Giám Mục cùng với các Hồng Y và Tổng Giám Mục thuộc đoàn tùy tùng. Các vị đã được một nhóm 180 đại chủng sinh và một nhóm vũ công tiếp đón và tặng vòng hoa trong vườn tòa Tổng Giám Mục.

** Vào ban chiều lúc 17 giờ ĐTC đã đến thăm xã giao tổng thống Sri Lanka. Tổng thống Maithripala Sirisena vừa thắng cử hôm mùng 8 tháng giêng vừa qua với 51,2% tổng số phiếu, trong khi tổng thống Rajapaksa chỉ đuợc 47,5%. Ông đã chấp nhận ý dân và dọn ra khỏi dinh tổng thống. Tổng thống tân cử đã làm lễ tuyên thệ ngay.

Ông Sirisena sinh năm 1951, bắt đầu tham gia chính trị năm 1989, trở thành dân biểu của đảng Sri Lanka tự do, và từ năm 1994 giữ nhiều chức vụ bộ trưởng. Cho tới tháng 11 năm 2014 vừa qua ông đã là Bộ trưởng Y tế Sri Lanka.

Tổng thống tân cử Sirisena đã đón ĐTC tại cửa chính. Sau khi ngài ký tên vào sổ vàng hai vị lên lầu một để hội kiến riêng. ĐTC viết: “Tôi khẩn nài ơn can đảm, khôn ngoan và phân định trên những ai phục vụ nhân dân Sri Lanka yêu quý”.

ĐTC đã tặng tổng thống một bản sao Bản đồ hàng hải do ông Bartolomé Oliva vẽ năm 1562, gọi là bản Urbinate latino 283 của Thư Viện Vaticăng. Thủ bản này có các trang kích thước 33 trên 23 mm gồm 14 bản đồ hàng hải mầu vẽ trên các mảnh da thuộc có phẩm chất rất tốt. Tác giả là ông Bartolomé Oliva thuộc một gia đình chuyên nghề vẽ các bản đồ, hoạt động giữa các năm 1538-1588, nhất là trong tỉnh Messina. Bản đồ này được vẽ năm 1562 và cho thấy thế giới như được người Âu châu biết tới hồi thế kỷ XVI. Bộ sưu tập này được Thư Viện Vaticăng mua năm 1657 với các thủ bản khác của thư viện Urbinate.

Lúc 18 giờ ĐTC từ biệt tổng thống để đến Trung Tâm Hội nghị quốc tế BMICH gặp gỡ giới lãnh đạo các tôn giáo toàn nước Sri Lanka. Trung tâm BMICH đã được xây cất giữa các năm 1970-1973 như qùa Trung Quốc tặng dân nước Sri Lanka. Ngoài đại thính đường, khu vực triển lãm, còn có một ngân hàng, một khách sạn, một thư viện và một học viện nghiên cứu. Năm 2013 hội nghị các nước trong Khối Thịnh Vượng Chung đã nhóm họp tại đây. Và năm 2014 tới phiên Đại hội giới trẻ quốc tế.

Tại Sri Lanka Phật giáo chiếm 70% dân số, Ấn giáo chiếm 12,6%, Hồi giáo chiếm 9,7% và Công giáo chiếm 7,16%.

Cho tới thế kỷ thứ III trước công nguyên, đa số dân theo Ấn giáo. Các tín hữu Ấn giáo hiện sống tại miền bắc và miền đông Sri Lanka đa số là người Tamil. Phật giáo nguyên thủy Theravada đã được truyền bá năm 246 trước công nguyên và vào năm 200 được tuyên bố là quốc giáo. Từ giữa thế kỷ XIX Phật giáo tái sinh nhờ các phong trào ái quốc. Hồi giáo được phổ biến cho tới thế kỷ XV nhờ các thương gia A rập kiểm soát các lộ giao thương trong vùng biển nam Ấn, cho tới khi các thừa sai Phanxicô và Bồ Đào Nha tới truyền bá Tin Mừng. Truyền thống kể rằng thánh Toma Tông Đồ đã tới Sri Lanka vào thế kỷ thứ I, sau khi đi ngang qua vùng Kerala và nam Ấn. Các tài liệu kitô đầu tiên có từ năm 1322, khi tu sĩ Phanxicô Odorico da Pordenone ghé Sri Lanka vào năm đó, rồi từ năm 1517 khi các tu sĩ Phanxicô tới truyền giáo tại đây.

** Trong đại thính đường của Trung tâm có các vị lãnh đạo của các tôn giáo và một ngàn tín hữu đại diện các công đoàn Phật giáo, Ấn giáo, Hồi giáo và Kitô giáo tham dự. ĐTC đã được tiếp đón với các bản nhạc truyền thống do dàn hoà nhạc Hevisi trình tấu. Ngài đã ký tên vào sổ vàng. ĐTC viết “Với lòng biết ơn đối với cơ may gặp gỡ các vị đại diện các tôn giáo khác nhau hiện diện trên vùng đất này, tôi cầu xin Thiên Chúa Toàn Năng linh hứng cho sự cộng tác hài hòa cho thiện ích của nhân dân Sri Lanka.”

Tiếp đến Đức Cha Cletus Perera, đặc trách Ủy ban liên tôn của HĐGM Sri Lanka giới thiệu các vị lãnh đạo và phái đoàn của các tôn giáo. Tiếp theo là bài thánh ca Pirith của Phật giáo, rồi lời chúc lành Ấn giáo, Hồi giáo, lời cầu đại kết, và diễn văn chào mừng của Hòa Thượng Vigithasiri Niyangoda Thero, thủ lãnh Phật Giáo Sri Lanka.

Ngỏ lời với mọi người ĐTC nói:

Các bạn thân mến, Tôi biết ơn vì dịp may được tham dự cuộc họp này quy tụ giữa các tôn giáo, bốn cộng đoàn tôn giáo lớn tạo thành cuộc sống của Sri Lanka là: Phật giáo, Ấn giáo, Hồi giáo và Kitô giáo. Tôi xin cám ơn sự hiện diện và tiếp đón nồng hậu của qúy vị. Tôi cũng xin cám ơn tất cả những ai đã dâng lời cầu nguyện và chúc lành, và một cách đặc biệt tôi bầy tỏ lòng biết ơn ĐC Cletus Chandrasiri Perera và Hòa thượng Vigithasiri Niyangoda Thero vì những lời chào nhãn nhặn của các vị.

Tiếp đến ĐTC nói ngài đến thăm Sri Lanka theo gót các vị tiền nhiệm Phaolô VI và Gioan Phaolô II để chứng minh cho tình yêu thương lớn lao và sự lo lắng của Giáo Hội công giáo đối với dân nước Sri Lanka. Và thật là một ơn có thể thăm viếng cộng đoàn công giáo địa phương, củng cố nó trong niềm tin nơi Chúa Kitô, cầu nguyện và chia sẻ các niềm vui và các khổ đau của nó. Đồng thời cũng là một ơn được gặp gỡ tất cả anh chị em là những người của các truyền thống tôn giáo lớn cũng chia sẻ với chúng tôi một ước muốn của sự khôn ngoan, của chân lý và sự thánh thiện. ĐTC đã trích tài liệu của Công Đồng Chung Vaticăng II khẳng định rằng Giáo Hội công giáo tôn trọng sâu xa tất cả mọi tôn giáo, vì không phủ nhận những gì là chân thật và thánh thiện nơi các tôn giáo đó ( Nostra Aetate 2). Và ngài tái khẳng định sự tôn trọng chân thành của Giáo Hội công giáo đối với các truyền thống và niềm tin của các tôn giáo khác. ĐTC nói: chính trong tinh thần tôn trọng đó Giáo Hội công giáo muốn cộng tác với qúy vị và với tất cả những người thiện chí trong việc tìm kiếm sự thịnh vượng cho mọi người dân Sri Lanka. Tôi hy vọng chuyến viếng thăm của tôi sẽ giúp khích lệ và đào sâu các hình thức cộng tác liên tôn và đại kết, đã được làm trong các năm mới đây. Các sáng kiến này đã cống hiến cơ may đối thoại nòng cốt, nếu chúng ta muốn hiểu biết, thông cảm nhau và tôn trọng nhau. Nhưng kinh nghiệm dậy cho thấy rằng để cho cuộc đối thoại được hữu hiệu nó cần phải được xây dựng trên việc trình bầy trọn vẹn và ngay thẳng các xác tín của chúng ta. Chắc chắn cuộc đối thoại như thế sẽ làm nổi bật lên các khác biệt trong các niềm tin, truyền thống và thực hành của chúng ta. Nhưng nếu chúng ta liêm chính trong việc trình bầy các xác tín của mình, chúng ta sẽ có thể trông thấy rõ ràng hơn những gì chúng ta có chung với nhau. Các con đường mới sẽ mở ra cho sự qúy trọng, cộng tác với nhau và cả tình bằng hữu nữa.

** ĐTC nói tiếp trong bài diễn văn: Các phát triển tích cực trong quan hệ liên tôn và đại kết có một ý nghĩa đặc biệt và cấp bách tại Sri Lanka. Vì trong qúa nhiều năm người dân nước này đã là nạn nhân của nội chiến và bạo lực. Điều cần thiết hiện nay là việc chữa lành và sự hiệp nhất chứ không phải là các xung đột hay các chia rẽ mới. Chắc chắn việc thăng tiến chữa lành và hiệp nhất là một dấn thân cao quý, bổn phận của tất cả những ai quan tâm đến thiện ích của Quốc gia và toàn gia đình nhân loại. Tôi hy vọng rằng sư cộng tác liên tôn và đại kết sẽ chứng minh rằng để sống trong hòa hợp với các anh chị em mình người ta không được quên căn tính chủng tộc hay tôn giáo của mình.

Có biết bao nhiêu kiểu để tín đồ các tôn giáo khác nhau thực hiện việc phục vụ này! Có biết bao nhiêu nhu cầu cần đáp ứng với dầu thoa dịu của tình liên đới! Tôi đặc biệt nghĩ tới các nhu cầu vật chất và tinh thần của người nghèo, người bần cùng, của những ai âu lo chờ đợi một lời an ủi và trao ban hy vọng. Ở đây tôi nghĩ tới nhiều gia đình tiếp tục khóc than các người thân đã chết.

Nhất là trong lúc này của lịch sử quốc gia anh chị em, có biết bao nhiêu người thiện chí kiếm tìm tái thiết các nền tảng luân lý của toàn xã hội! Ước chi tinh thần cộng tác gia tăng giữa các vị lãnh đạo của các cộng đoàn tôn giáo khác nhau tìm ra sự diễn tả trong một dấn thân đặt để sự hòa giải giữa mọi ngươi dân Sri Lanka vào trong mọi cố gắng canh tân xã hội và các cơ cấu của nó. Vì thiện ích của hòa bình không thể cho phép các niềm tin tôn giáo bị lạm dụng cho lý do của bạo lực hay chiến tranh. Chúng ta phải rõ ràng và không mập mờ trong việc mời gọi các cộng đoàn của chúng ta sống trọn vẹn các điều luật của hòa bình và tố cáo các hành động bạo lực khi chúng bị vi phạm.

Các bạn thân mến, tôi xin cám ơn sự tiếp đón nồng hậu và sự chú ý của các bạn. Ước chi cuộc gặp gỡ huynh đệ này củng cố chúng ta tất cả trong nỗ lực sống trong hòa hợp và phổ biến các phúc lành của hòa bình.

** ĐHY Ranjith đã cùng ĐC Perera dẫn ĐTC tới chào và bắt tay hai vị đại lão Hòa Thượng. Sau khi chào tạm biệt mọi người lúc sau 19 giờ ĐTC đã lên xe trở về Tòa Sứ Thần cách đó 2 cây số để dùng bữa tối kết thúc ngày thứ nhất viếng thăm Sri Lanka.

Báo chí Sri Lanka đã hết lời ca ngợi ĐTC Phanxicô như là “vị lãnh đạo và là người hầu hạ” cúi xuống rửa chân cho người nghèo. Ngoài các bài tường thuật, thông tin tức và giải thích cho người dân Sri Lanka biết ĐTC là ai, nhiệm vụ của ngài là gì, ảnh hưởng của ngài ra sao, các báo còn in rất nhiều bích chương với hình của ĐTC và các lời chú thích.

Linh Tiến Khải