LỄ BA NGÔI

Tình yêu DIỆU KÌ

Thiên Chúa đã tỏ hiện cho loài người qua Đức Ki tô, Con của Ngài. Nhờ thế, con người được đến gần Thiên Chúa Cha là Tình yêu và được tham dự vào sự sống thần linh. Thần khí được ban xuống để thiết lập và gìn giữ mối dây hiệp thông giữa chúng ta và Ba Ngôi.

Sách Xuất Hành  34, 4b-6.8-9

Ông Mô sê hướng dẫn dân tiến đến núi Si nai. Chính đó là nơi mà Thiên Chúa muốn tái lập Giao Ước của Người với Dân Người, Giao Ước mà trước tiên Người đã ký kết với ông Abraham. Thiên Chúa không muốn giữ hạnh phúc cho riêng mình nên Người đã kêu gọi con người đến sống thân mật với Người. Người mạc khải cho ông Môi sê như là một vì Thiên Chúa nhân ái và hay thương xót, chậm bất bình và trung thành mãi.

Thánh Ca  Đn 3, 2

Đoạn nầy thường được gọi là Thánh ca của ba thanh niên trong lò lửa cháy bừng. Con người được trao cho vai trò chúc tụng Thiên Chúa ngang qua Tạo Thành như là những ngón tay tài tình đánh thức bản hòa tấu trên một cây đàn im lặng. Chúng ta hãy cùng đánh thức bài Ca ngợi của tạo vật.

Thư gửi  2 Côrintô 13, 11-13

Chúng ta hãy vui mừng đọc những câu cuối cùng của bức thư trong chính Niềm Vui của Thiên Chúa; hãy chia sẻ với người khác Niềm vui mà chúng ta đã nhận được và hãy giúp đỡ nhau. Thiên Chúa bảo đảm sẽ ban sự Bình an Ngài cho chúng ta. Chúng ta hãy chia sẻ sự Bình an mà chúng ta được lãnh nhận trong mỗi Thánh lễ. “Xin cho ân sủng của Chúa Giê su Giê su Ki tô, tình yêu của Chúa Cha và ơn thông hiệp của Chúa Thánh Thần ở cùng chúng ta luôn mãi”.

 Tin mừng Gioan 3,14-21

NGỮ CẢNH

Chương 2 tin mừng Gio an đề cập đến những thay đổi mà Chúa Giê su mang đến khi bắt đầu công cuộc rao giảng: rượu mới (2,1-11), đền thờ mới (2,13-22), phụng tự mới (4)... Có một số người do thái đã tin vào Ngài (2,23-25). Nhưng trước hết phải canh tân toàn diện con người, điều kiện căn bản để được chấp nhận vào trật tự mới (c.3). Đây là chủ đề cuộc nói chuyện giữa Chúa Giê su và ông Nicôđêmô. (3,1-21), và cũng là ngữ cảnh gần của đoạn văn của chúng ta.

Có thể đọc đoạn văn theo bố cục như sau:

1. Phần đầu (3,1-12) nói về sự cần thiết phải tái sinh bởi Thần khí để thấy được Nước Thiên Chúa.

2. Phần hai (3,13-21) xác quyết rằng chỉ có Con Người từ trời xuống mới có thể mạc khải chương trình của Cha, tức là tái sinh con người bằng cái chết và sự sống lại của Đức Ki tô (cc 13-17), nhờ niềm tin vào danh con Một, tuyệt đối cần thiết để hưởng ơn Thần khí (cc16-21).

TÌM HIỂU

 Yêu: lí do chính yếu của việc Chúa Con đến trần gian và nguồn mạch nguyên thủy của ơn cứu độ chúng ta là tình yêu của Thiên Chúa. Đây là lần đầu tiên xuất hiện động từ agapan, yêu, rất quan trọng đối với Ga. Như trong thư 1 Ga 3,1; 4,9-11 và ở Rm 5,8; 8,32, ở đây thánh Gioan khẳng định rằng Thiên Chúa yêu thương con người và đối tượng tình yêu ấy là toàn thể nhân loại.

Ban: đây là chứng cớ cho thấy rằng Thiên Chúa yêu thương thế gian và muốn cứu độ nó: Ngài đã ban Con của Người. Ban hoặc cho ở đây có một ý nghĩa khá gần với giao phó. Chúa Giê su dùng từ nầy không những ám chỉ đến sự Nhập thể nhưng còn đặc biệt đến cuộc Khổ nạn. Cao điểm tình yêu Thiên Chúa đối với nhân lọai được thể hiện qua việc trao phó Con trên thập giá. Thư thứ nhất của thánh Gio an còn nói rõ ràng hơn: “Tình yêu cốt ở điều nầy: không phải chúng ta đã yêu mến Thiên Chúa, nhưng chính Người đã yêu thương chúng ta và sai Con của Người đến làm của lễ đền tội cho chúng ta” (1Ga 4,10).

Được sống: sứ mạng của Con thiết yếu hướng đến sự sống của chúng ta. Hành động của Ngài được nhấn mạnh một cách đặc biệt; trước tiên bằng cách phủ định (“không chết”), rồi sau đó khẳng định (“có sự sống đời đời”). Cả hai cách diễn tả soi sáng lẫn nhau; mục đích không nhằm đưa chúng ta xa rời cuộc sống thể lí, nhưng giúp chúng ta đi vào một cuộc sống nơi đó không còn bị sự chết đe dọa nữa.

Được cứu độ: điểm thứ hai trong sứ mạng của Con là để cứu độ trần gian. Ở đây cũng có cách diễn tả kép. Hoặc là án xử hoặc là ơn cứu độ. Nhưng mục tiêu mà Thiên Chúa nhắm đến khi trao phó Con của Người hoàn toàn có tính cách tích cực: không phải để lên án, nhưng để cứu độ.

Lên án và cứu độ, cả hai từ soi sáng cho nhau: án xử theo đó người ta bị trừng phạt, không được cứu thoát,. Ơn cứu độ hệ tại ở việc giải thoát khỏi tội lỗi và khỏi các hậu quả của nó, cũng như tất cả những gì tách rời con người khỏi Thiên Chúa. Thiên Chúa đã sai Con của Người đến để chúng ta có thể quay trở về với tình yêu của Người và được sự sống trong Người.

Ai tin vào: Thiên Chúa muốn ban ơn cứu độ và ban phát không giới hạn trong Con độc nhất của Người (3,14.18). Người không bắt buộc ai, nhưng để hưởng nhờ ơn cứu độ người ta phải tin. Tin, theo nghĩa tuyệt đối (x. Mc 16,16) là tin “trong danh của Con Một của Thiên Chúa”. Sự gắn bó với “danh” Chúa Giê su, nghĩa là vào bản thân Ngài, chính là đức tin chân thật hoàn toàn ngược lại với đức tin không hoàn hảo của nhiều thính giả (2,24) và đặc biệt của ông Ni cô đê mô (3,2). Ai từ khước tin, là từ chối ơn cứu độ mà Thiên Chúa ban cho họ.

 SỨ ĐIỆP

Trong thánh lễ hôm nay, chúng ta mừng trọng thể Thiên Chúa là Cha, Con và Thánh Thần. Thiên Chúa là tình yêu, một tình yêu thật khác xa và hoàn toàn ngược lại với những hình ảnh mà chúng ta vẫn có từ bao đời nay. Chúng ta được nghe nói về một Thiên Chúa nghiêm minh, công thẳng, xử phạt, nhưng Thiên Chúa không bao giờ để mình bị bó hẹp trong hình ảnh mà chúng ta có về Người, vì Người hoàn toàn khác hẳn.

Ngày xưa, chúng ta được dạy về Ba Ngôi rất thánh qua những câu giáo lí thuộc lòng mà cho đến bây giờ chúng ta vẫn còn nhớ. Dĩ nhiên, những điều đó không phải vô ích, và chúng ta không coi thường tất cả những điều đó, nhưng cần chú ý đến điều nầy: mừng lễ Ba Ngôi là một điều khác hẳn với việc đọc lên một định nghĩa học được ở lớp giáo lí. Để thực sự biết Thiên Chúa, thì biết những điều cần biết về Người không thôi chưa đủ, cần phải gặp gỡ Người, lắng nghe Người, đến gần Người. Hay đúng hơn, chính Thiên Chúa đến gặp chúng ta và gõ cửa tâm hồn chúng ta.

Đó là điều mà bài tin mừng hôm nay nói với chúng ta: “Thiên Chúa đã yêu thương thế gian đến nỗi đã ban Con một của Người”. Khẳng định trên là cốt lõi đức tin của chúng ta. Thiên Chúa đã trao ban tất cả để cứu độ con người. Con Một Người đã đến với chúng ta để giải thoát chúng ta khỏi quyền lực sự dữ, tội lỗi và sự chết. Ngài là “Con Chiên Thiên Chúa gánh tội trần gian”.

Như thế, chúng ta hoàn toàn xa lạ với một vì Thiên Chúa trừng phạt, một vì Thiên Chúa muốn xét xử và lên án. Điều duy nhất mà Ngài quan tâm, ấy là cứu độ trần gian, là giải thoát họ khỏi ách ma quỉ. Đức Ki tô đã đối diện với các quyền năng sự dữ và đã chiến thắng. Qua đó, Ngài đã khai mạc một thế giới mới trên trần gian nầy.

 Trong toàn bộ Kinh Thánh và nhất là trong các sách Tin mừng chúng ta luôn tìm gặp Mạc khải một Thiên Chúa tình yêu. Câu chuyện về bụi gai bốc cháy nhưng không thiêu rụi cho chúng ta thấy một vì Thiên Chúa đã đóai thương nhìn thấy cảnh lầm than khốn khổ của dân Người và đã kêu gọi ông Mô sê làm lãnh tụ giải thoát.

Tình yêu mãnh liệt của Thiên Chúa giống như một ngọn lửa không hề tắt. Trong các sách Tin mừng, chúng ta cũng gặp một mạc khải tương tự: Chúa Giê su loan báo cho chúng ta tin mừng Thiên Chúa là Cha, một người Cha yêu thương từng người con của mình. Khi đứa con út hoang đàng trở về, Ngài mở tiệc ăn mừng. Ngài còn mạc khải cho chúng ta tình yêu không điều kiện ấy của Thiên Chúa qua thái độ đón nhận những kẻ bị xã hội loại trừ, những bệnh nhân, tha thứ những người tội lỗi bằng cách trao ban sự sống trên thánh giá.

Hôm nay, chính Đức Ki tô tiếp tục ở gần chúng ta. Ngài mời gọi chúng ta đi theo Ngài và lắng nghe lời Ngài, bởi vì phải qua Ngài chúng ta mới đến được Thiên Chúa Cha. Ngài ở với chúng ta mọi ngày cho đến tận thế. Ngài chờ đợi từ chúng ta một lời đáp trả thực sự ngang tầm với tình yêu mãnh liệt của Ngài. Một ngày kia, một anh thanh niên trẻ không cha mẹ, không anh chị em nói rắng Thiên Chúa chính là gia đình của anh ta. Anh rất nhạy cảm với tình Cha của Thiên Chúa và tình huynh đệ của Đức Ki tô. Tuy nhiên, anh thú nhận rằng, anh biết Chúa Thánh Thần ít hơn. Dù sao, anh đã hiểu một điều cốt yếu: được tạo dựng giống hình ảnh Người, chúng ta được mang đi trong tình yêu của Thiên Chúa.

Ngày hôm nay, Chúa Giê su sai chúng ta đi làm chứng cho tất cả điều ấy. Sứ mạng của người ki tô hữu được rửa tội và thêm sức là tiếp nối công trình cứu thế mà Đức Ki tô đã thực hiện; và chính vì điều ấy mà Ngài ban Thánh Thần cho chúng ta, để hướng dẫn chúng ta tới Chân lí vẹn toàn. Qua cách sống với người khác, qua cách đón nhận thắm tình huynh đệ, chúng ta được mời gọi chứng tỏ Thiên Chúa yêu thương họ như thế nào. Tình yêu của Người dành cho tất cả mọi người, kể cả những kẻ bị loại trừ, những kẻ tù đầy, những người không ra gì trước mắt thế gian. Ngài dành cho họ vị trí ưu tiên trong trái tim yêu thương của Ngài. Yêu thương như Đức Ki tô còn là tìm cách kiến tạo hoà bình, hiệp nhất, và hoà giải. Chính qua dấu chỉ đó mà chúng ta được nhận biết là môn đệ của Ngài.

Sứ điệp quan trọng của ngày lễ hôm nay, là chúng ta vừa là công dân của trần gian vừa là công dân của nước trời. Chúng ta được mời gọi vừa nói có vừa nói không với trần gian: nói không với tất cả những gì đi ngược lại chương trình yêu thương của Thiên Chúa: và nói có trong cố gắng yêu thương trần gian nầy như Đức Ki tô và cùng với Ngài. Chúng ta hãy cố gắng làm sao để cuộc sống của chúng ta không phải là một phản chứng. Làm sao nói về một Thiên Chúa yêu thương khi người ta không chấp nhận chia sẻ, khi người ta xâu xé nhau, khi người ta từ chối phục vụ nhau? Tất cả chúng ta đều có trách nhiệm về hình ảnh mà chúng ta vẽ ra về Thiên Chúa chúng ta.

Khi chúng ta nói về Ba Ngôi như là một mầu nhiệm, chúng ta có thể bị cám dỗ nghĩ rằng Thiên Chúa ẩn mình. Thật ra, đó là một điều rất kì diệu: Ba Ngôi là chính Thiên Chúa tự trao ban; Người muốn rằng chúng ta thông hiệp với Người. Khi chúng ta làm dấu Thánh giá, chúng ta đọc: “Nhân danh Cha và Con và Thánh Thần”. Trong lúc đó, chúng ta tuyên xưng đức tin: Chúng ta xác nhận Thiên Chúa là đấng nào và chúng ta là ai. Chúng ta đòi phẩm tước làm con Thiên Chúa, em Đức Ki tô, những người được thánh hóa bởi Thánh Thần. Dấu Thánh giá ấy rất thường chúng ta làm một cách máy móc. Thật ra đó là cách diễn tả niềm hãnh diện ki tô giáo và sự thuộc về Gia Đình Ba ngôi. Cử chỉ đó cũng như một chữ kí xác nhận dấn thân sống theo hình ảnh Thiên Chúa, hướng về tha nhân, hảnh động liên đới trong tình huynh đệ với Đức Ki tô.

Ước gì Thánh Thần của Chúa luôn ở với chúng ta để giúp đỡ chúng ta tiếp nhận tình yêu của Ngài để sống và làm chứng trong suốt cuộc đời chúng ta.

ĐÀO SÂU

1. HỎI. Độc thần là gì?

THƯA. Độc thần là tin vào một thần linh duy nhất thường gọi là Thiên Chúa. Các tôn giáo độc thần gồm có: Do thái giáo; Ki tô giáo; Hồi giáo; Ba hai giáo. Cũng có thể kể Ấn độ giáo là tôn giáo đưa đa thần về một “hữu thể thần linh độc nhất”.

2. HỎI. Tôn giáo Độc thần đầu tiên là tôn giáo nào?

THƯA. Do Thái giáo là tôn giáo độc thần đầu tiên trong lịch sử thế giới. Người dân Israel coi mình là dân được Thiên Chúa chọn như là một vương quốc tư tế đại diện cho phần còn lại của thế giới. Để thi hành nhiệm vụ này,  dân Do Thái đã phải trải qua một quá trình lâu dài để có thể nhận ra sự đơn nhất của Thiên Chúa và khước từ bất kỳ vị thần nào khác.

3. HỎI. Còn độc thần Ki tô giáo?

THƯA. Trong Ki tô giáo, Thiên Chúa độc nhất gắn liền với thần tính của Con và Thánh Thần, như được diễn tả trong tín điều về Ba Ngôi, được định tín tiếp theo sau cuộc tranh luận về bè rối Ariano ở thế kỉ thứ 4. Một giải thích tổng hợp của cách nhìn và nội dung ấy được Giáo lí Công đồng Trentô diễn tả như sau: “Chúng ta phải tuyên xưng chỉ có một Thiên Chúa mà thôi, chứ không có nhiều thần linh. Thật vậy, khi gán cho Thiên Chúa lòng tốt lành và hoàn hảo vô biên, thì khó lòng mà quan niệm rằng cái vô biên và tuyệt đối ấy lại hiện hữu trong nhiều đối tượng”. “Ba ngôi trong một Thiên tính: là Cha, không được sinh ra, là Con được Cha sinh ra từ trước muôn đời; và Thánh Thần, nhiệm xuất từ Cha và Con.

4. HỎI. Còn Hồi giáo, từ đâu gọi là độc thần?

THƯA. Hồi giáo được kết hợp từ nhiều yếu tố từ Do thái và Ki tô giáo. Như những người do thái, người Hồi giáo tuyên xưng một Thiên Chúa, và coi Đức Ki tô là một vị Tiên tri chứ không phải là Con Thiên Chúa.

5. HỎI. Trong Cựu Ước, chúng ta có tìm thấy Danh Thiên Chúa ở số nhiều không?

THƯA. Có, như “Elohim” ở số nhiều, dịch sát là “các Thần”, tức là “nhiều hơn hai”. Tuy nhiên trong Kinh Thánh, từ ấy luôn kèm theo động từ ở số ít. Như ở sách Sáng thế câu 1,1 chúng ta đọc: “Từ nguyên thủy, Thiên Chúa sáng tạo trời và đất” (St 1,1). Có thể xem đó như là hình thức tác giả dùng để nhấn mạnh đến Ba Ngôi ngay từ đầu.

6. HỎI. Trong Cựu Ước, Thiên Chúa còn được gọi bằng danh xưng Gia vê, từ nầy có nghĩa gì?

THƯA. Tên gọi Gia vê phát xuất từ một động từ híp pri có nghĩa là “hiện hữu”, do đó nhấn mạnh đến sự hiện hữu: Thiên Chúa là cái “Ta hiện hữu”. Đó là tên gọi được mạc khải cho con người (Xh 3,14). Khi hai từ cùng xuất hiện chung (Gia vê, Êlôhim), người ta dịch là “Thiên Chúa hằng hữu”.

7. HỎI. Chúa Giê su trong câu 16, tự định nghĩa là “Con Một”?

THƯA. Đúng, nhưng không chỉ trong câu ấy, Ngài tự định nghĩa là “Con Một” của Thiên Chúa, mà trong Tân Ước đó là tước hiệu Ki tô học. Đức Ki tô dùng tước hiệu ấy để cho thấy sự khác biệt giữa tử hệ thần tính của Ngài và tử hệ thần linh của chúng ta. Ngài luôn luôn phân biệt: “Cha tôi và Cha anh em” trừ trường hợp duy nhất trong Kinh Lạy Cha.

8. HỎI. Khi Chúa Giê su nói về Thiên Chúa, thì người do thái nghĩ gì?

THƯA. Họ nghĩ ngay đến một vì Thiên Chúa siêu việt, tự mạc khải cho con người ngang qua Tạo Thành, Giao Ước, lịch sử, các tiên tri và những người công chính.

9. HỎI. Nhân lọai cần phải được giải thoát khỏi điều gì?

THƯA. Nhân lọai cần phải được giải thoát khỏi bất cứ giới hạn, khiếm khuyết hay tội lỗi nào. Được cứu độ trong ngôn ngữ Kinh Thánh có nghĩa là sống sung mãn và phong phú.

10. HỎI. “Tin vào Danh Con” có nghĩa gì?

THƯA. Có nghĩa là tin vào sự hiện diện, quyền năng, và sự cao cả thần tính của Con Thiên Chúa.