CHỦ NHẬT 5 CHAY

Chúng ta có thật sự dấn thân trên con đường Sám Hối không? Nếu sáng suốt, chúng ta sẽ nhận ra rằng lời mời gọi chúng ta Sám Hối về những gì mà chúng ta xét đoán người khác. Trong khi chúng ta tự giam mình trong những nguyên tắc cứng nhắc, thì Chúa Giê su, đấng thanh sạch tuyệt vời, chỉ biết bày tỏ lòng Thương Xót và Kiên trì chờ đợi tha thứ. Lễ Phục sinh gần đến, chúng ta càng phải khẩn thiết cầu nguyện và thành tâm Sám Hối.

Sách Tiên tri Is 43,16-21

Trong cuộc lưu đày ở Ba by lon, người Do thái mơ về quá khứ vinh quang của họ. Một Tiên tri mời họ hướng về Tương lai. Không bao lâu nữa, Thiên Chúa sẽ thực hiện một cuộc Xuất hành mới bằng cách đưa dân Người trở về quê hương ngang qua sa mạc. Tuy nhiên, cuộc Trở về phải kèm theo một cuộc Sám Hối trong cuộc sống.

Thánh Vịnh 125

Cuộc trở về từ Đất Hứa, cuộc xuất hành mới, cho thấy Lòng Thương Xót của Thiên Chúa. Một lần nữa giải phóng dân Người sau cơn thử thách. Những ai gieo trong nước mắt sẽ gặt trong hân hoan.

Thư gửi tín hữu Phi líp phê 3,8-14

Bị chinh phục bởi cuộc khám phá Đức Ki tô, thánh Phao lô giờ đây coi những lợi lộc của cuộc sống trước kia của ngài chỉ như rơm rác. Trước kia, ngài đã xác tín rằng nhờ vào Lề luật con người được trở nên công chính trước mặt Thiên Chúa, nhưng khi đã khám phá sự bất hạnh của mình, ngài đã nhận ra thế nào là Lòng Thương Xót của Thiên Chúa. Sau khi đã nhận thấy tương quan đích thực với Thiên Chúa Tình yêu, ngài không còn sống cho chính mình nữa, nhưng cho Đức Ki tô và Đức Ki tô đã trở thành động lực cho cuộc sống.

Tin mừng Ga 8, 1-11

NGỮ CẢNH

Có lẽ đoạn Tin mừng nầy không phải của Gioan: văn phong đúng hơn là của Luca. Cấu trúc của nó giống cấu trúc thường thấy trong Tin Mừng Nhất Lãm: một câu truyện ngắn đề cao một câu nói của Chúa Giê su. Đàng khác chúng ta cũng biết Luca quan tâm đến nữ giới và lòng thương xót của Chúa Giê su đối với các tội nhân.

Tuy nhiên đoạn văn nầy vẫn có thể được nằm trong dàn bài tổng quát là cho thấy các âm mưu mà các địch thủ bày ra để gày bẫy nhằm tố cáo Chúa Giê su. Dựa trên một sự kiện chính xác “đang phạm tội ngoại tình”, và cái bẫy giương ra: “Luật dạy..”, “còn Thầy, Thầy nghĩ sao?”. Trước tiên Chúa Giê su từ chối trả lời họ (8,6), kế đến Ngài hỏi vặn lại (8,7) khiến cho các địch thủ bị đặt trước lương tâm của mình nên rút lui từng người một (8,7-9). Bấy giờ Chúa Giê su cho biết ý kiến rằng Ngài cũng không kết án, nhưng tin vào tự do con người (8,10-11).

TÌM HIỂU

Núi Ô liu: việc Chúa Giê su đi lại từ núi Ô liu đến Đền thờ cũng được Luca nói đến 21,37-38, trong những ngày gần Tiệc li. Có lẽ tại đó tác giả đặt cảnh cho câu truyện nầy, như một vài thủ bản cổ gợi ý.

Các kinh sư: trong sách tin mừng Gioan, chỉ ở đây người ta mới nhắc đến các kinh sư, trong khi Nhất lãm thường xuyên nhắc tới họ như là đối thủ của Chúa Giê su.

Sách Luật: luật nầy gồm bộ luật hình sự áp dụng cho nhiều hình thức ngoại tình (Lv 20; Đnl 22). Hình phạt dự kiến là tử hình cho những kẻ tòng phạm. Các ký lục và Biệt phái dựa trên hai đoạn văn: một là đoạn Lv 20 ra lệnh giết chết người đàn ông và người đàn bà ngoại tình, và kế đến là đoạn Đnl 22,22-24 dạy ném đá người đàn bà ngoại tình với tòng phạm. Sự nghiêm khắc của Lề Luật tương phản gay gắt với lòng nhân từ mà Chúa Giê su rao giảng. Đây là cơ hội tốt để bắt bí Ngài, họ nghĩ thế. Nếu không theo Lề Luật, Ngài sẽ bị tố cáo phạm pháp; còn nếu theo Lề Luật, danh tiếng và giáo thuyết của Ngài về lòng nhân từ sẽ bị sụp đổ.

Thầy nghĩ sao ?: câu hỏi nầy vừa kín đáo khiêu khích Chúa Giê su chống lại Luật Môi sê, vừa công nhận giáo lí về lòng nhân từ của ngài. « Là người dạy ơn tha thứ của Thiên Chúa, là người đến để tìm kiếm kẻ tội lỗi, Thầy dạy sao về trường hợp nầy ? ».

Thử Ngài: ngoài cái bẫy luật do thái-luật la mã, Chúa Giê su còn bị gày một bẫy khác nguy hiểm hơn nhiều; nếu Ngài chống lại luật do thái, thì Ngài mâu thuẫn với giáo huấn của chính ngài về sự bất khả phân li của hôn nhân (Mc 10,1-12).

Viết trên đất: một cách để cho thấy câu hỏi đặt ra không ăn nhập gì tới mình ? hay chỉ là một lúc tạm ngưng để tăng giá trị cho câu trả lời và làm cho mọi người chú ý để mỗi người có thể tiếp nhận?

Ném trước đi: một khoản luật trong Đnl (17,5-7) buộc các nhân chứng tố cáo phải là người ném đá đầu tiên, rồi sau đó đám đông sẽ làm theo. Chúa Giê su đưa họ về thực tế: mời gọi họ tự coi mình là tội nhân và xét xử chính bản thân mình trước.

Lại viết: X. Câu 6, Chúa Giê su bắt đầu viết trên mặt đất để cho mọi người có thời gian đối diện với lương tâm của mình.

Người lớn tuổi: kiểu nói nầy không nhất thiết chỉ những người cao tuổi, nhưng có thể chỉ một người có trách nhiệm và thực hiện chức năng xét xử. Trong Đn 13,5.50, hai vị « trưởng lão », vu khống Suzanna là những vị thẩm phán hơn là những ông già.

Họ đâu cả rồi ?: bài học mà Chúa Giê su đưa ra đã có kết quả. Họ không thể tiếp tục hành vi lên án khi đứng trước « đấng đã đến để cứu độ những kẻ bị mất » (Lc 19,10), đấng mà Thiên Chúa « đã sai đến thế gian, không phải để lên án thế gian, nhưng để thế gian nhờ Ngài mà được cứu» (3,17).

Không ai: do vậy không có một lời kết án nào của hội đồng Do thái. Đây là trường hợp vụng về mà người ta dựng lên để chống lại Chúa Giê su. Nếu không, những kẻ gắn bó với lề luật nầy đã ném đá rồi (x. Ga 10,31-33; 11,8 và Cv 7,57-59)

Từ nay đừng phạm tội nữa: Chúa Giê su không kết án mà cũng không chấp nhận tội lỗi. Ngài tha thứ và ban lại lòng tin. Ngài không hỏi cô có thống hối không và không giao việc đền tội. Ngài giải thoát cô mà không kèm theo một điều kiện nào, chỉ ban cho cô lí do để tin và hy vọng vào chính mình.

Bản văn nầy hoà điệu với các xác quyết quan trọng của Phaolô trong thư Rôma: « Mọi người đều đã phạm tội » (3,9), cả người Do Thái, nhân danh lề luật để xét xử các tội nhân (2,1.17). Nhưng người ki tô hữu, được giải thoát một cách nhưng không, không thể tiếp tục sống trong tội lỗi (6,1-2).

SỨ ĐIỆP

Phần mở đầu tin mừng hôm nay cho biết Chúa Giê su trở lại đền thờ Giê ru sa lem, và bắt đầu giảng dạy dân chúng. Bấy giờ các luật sĩ và người Pha ri sêu dẫn đến cho Ngài một thiếu phụ bị bắt quả tang phạm tội ngoại tình, họ gài bẫy Ngài bằng câu hỏi: “Thầy nghĩ sao về trường hợp ấy?”.

Câu hỏi ấy luôn có tinh thời sự: “Thầy nghĩ sao về những kẻ chuyên làm giàu trên xương máu của những kẻ nghèo khổ? Thầy nghĩ sao về những kẻ quyền thế áp bức những người yếu? Thầy nghĩ sao về... bản kê khai có thể kéo dài. Chúng ta dễ có cùng cảm nghĩ như những người luật sĩ và Pha ri sêu: họ xứng đáng bị trừng phạt nghiêm khắc. Nhưng hôm nay điều quan trọng không phải là dừng lại ở điều mà chúng ta cho là đúng, nhưng tìm hiểu Lời Chúa nói như thế nào và để cho Lời ấy mời gọi chúng ta.

Tất cả chúng ta đều nhận rằng thật khó mà có cái nhìn của Thiên Chúa về những người chung quanh. Chúng ta thường có khuynh hướng nghĩ xấu về người khác, phê bình họ, nhận chìm họ sâu hơn trong quá khứ và tai tiếng của họ. Ngày hôm nay Chúa Giê su muốn cho chúng ta hiểu rằng thái độ đó cực kì tai hại. Nó đầu độc bầu khí lẽ ra phải trở nên thân hữu, và làm cho cuộc sống chung trở nên nặng nề. Cuối cùng tất cả sẽ quay lại chống đối người đã nói ra những điều xấu xa như thế.

Nếu đi sâu hơn vào nội dung của bài tin mừng hôm nay, chúng ta sẽ nhận thấy câu trả lời của Chúa Giê su khiến người nghe phải ngạc nhiên: nó không nhắm tới người phạm tội, nhưng muốn thức tỉnh những ai muốn nhân danh lề luật lên án người ấy. Tất cả được mời gọi nhìn về chính mình: “Ai không có tội, hãy ném đá người nầy trước đi”. Và Tin mừng kể lại, tất cả đều rút lui, bắt đầu từ những người nhiều tuổi nhất.

Chúng ta phải nhận thức rõ rằng trước mặt Chúa, tất cả chúng ta đều là tội nhân. Ngày hôm nay, Ngài tiếp tục mời gọi chúng ta suy nghĩ về chính mình. Khi nghiêm khắc lên án những kẻ phạm tội, thì đồng thời chúng ta cũng lên án chính mình. Lường nào mà chúng ta dùng cho họ, sẽ được dùng để đo chúng ta. Chúng ta là ai mà lên án người khác trong khi chúng ta rất cần được người khác tha thứ.

Những kẻ nắm giữ lề luật lặng lẽ rút lui sau khi lén bỏ những cục đá mà họ cầm trên tay xuống đất. Những lời cuối cùng của Chúa Giê su nhắm đến người phụ nữ: “Cả tôi, tôi cũng không kết án chị. Hãy đi về và từ nay đừng phạm tội nữa!”. Qua câu nói nầy, Chúa Giê su không tán thành tội lỗi: Ngài không biện minh cho sự xấu. Tội muôn đời vẫn là tội và cần phải bị diệt trừ. Nhưng người có tội luôn luôn là một con người mà Chúa Giê su muốn cứu vớt. Ngài đến để tất cả được sống và được sống dồi dào.

Ai trong chúng ta cũng có thể tưởng tượng niềm vui của người phụ nữ đứng trước mặt Chúa Giê su. Trước hết, chị thoát khỏi một cái chết thảm khốc. Nhưng điều quan trọng hơn là một con đường mới mở ra trước mắt. Chị cảm nhận được rằng mình đã được yêu thương vượt quá tội lỗi của mình. Nhờ sự tha thứ của Chúa Giê su, chị không còn bị giam hãm trong chính quá tối tăm, trong sự bất trung và tai tiếng của mình nữa. Chị đã tìm gặp một ai đó đã mở ra một con đường mới, cho phép mình bắt đầu lại trong niềm hi vọng; “Hãy đi và từ nay đừng phạm tội nữa”.

Tất cả chúng ta được mời gọi làm lại trải nghiệm ấy nơi tình yêu của Thiên Chúa, đặc biệt trong bí tích hòa giải. Đó là cơ hội cho phép chúng ta khám phá ra sự cao cả của tình yêu Chúa Giê su đối với chúng ta và anh em chúng ta. Ngài trước hết và trên hết là Đấng chỉ biết đi tìm cứu độ và nâng chúng ta chỗi dậy khỏi quá khứ lầm lỗi. Và nhất là, Ngài không bao giờ lẫn lộn chúng ta với tội lỗi của chúng ta. Ngài mở ra cho chúng ta một con đường chân lí và sự sống. Chúng ta không còn phải bận tâm hay bị ám ảnh bởi quá khứ đè nặng lương tâm chúng ta, nhưng quyết tâm hướng tới tương lai mà Thiên Chúa mở ra cho chúng ta.

Trong suốt mùa Chay nầy, Đức Ki tô đồng hành với chúng ta. Ngài ở đó “giữa cuộc đời chúng ta. Ngài sai chúng ta đi bằng một một lời đầy hi vọng: “Hãy đi và từ nay đừng phạm tội nữa”.

ĐÀO SÂU

1. HỎI: Sứ điệp chung của ba bài đọc như thế nào?

THƯA: Cả ba bài đọc cùng đưa ra một sứ điệp chung là hãy quên đi quá khứ, đừng lưu luyến nữa, đừng để điều gì cản trở chúng ta tiến bước. Bài đọc một Isaia nói với dân lưu đày, trong bài tin mừng Chúa Giê su nói với người phụ nữ ngoại tình hãy cương quyết bỏ quá khứ lại sau lưng và tin tưởng hướng nhìn về tương lai.

2. HỎI: Bài đọc một có nội dung như thế nào?

THƯA: Bài đọc một trích từ sách Isaia thứ hai gồm các chương 40 đến 55 thường được gọi là sách An ủi, do một tác giả sống thế kỉ thứ 6 trong thời lưu đày ở Babilon, từ năm 587 đến 538 trước Công nguyên sáng tác. Ông đã cố hết sức khơi lên niềm hi vọng nơi những ngươi lưu đày: Thiên Chúa đã không từ bỏ họ, trái lại, Ngài đã chuẩn bị cho họ trở về cố hương. Thiên Chúa là đấng trung thành với Giao Ước của Ngài, từ khi Ngài chọn dân, Ngài không ngừng giải thoát họ và gìn giữ họ vượt qua mọi thăng trầm của lịch sử.

3. HỎI: Tại sao các thầy thông giáo và người Pha-ri-siêu mang đến cho Chúa Giê su người phụ nữ, mà theo luật Mô sê, không có nghi ngờ rằng người phụ nữ bị kết án tử hình?

THƯA: Chắc chắn là họ không làm như thế để được Chúa Giê su soi sáng về một chi tiết nhỏ của Lề Luật, nhưng là để thử Ngài, xem Ngài sẽ có thái độ nào trước một trường hợp được Lề Luật xác định rõ ràng. Câu 6 cho chúng ta thấy thái độ đạo đức giả hình của họ.

4. HỎI: Điều luật mà những người Pha-ri-siêu đề cập đến được ghi trong sách nào?

THƯA: Trong sách của Lê-vi 20,10: “Khi người đàn ông nào ngoại tình với đàn bà có chồng, ngoại tình với vợ người đồng loại, thì cả đàn ông ngoài tinh lẫn đàn bà ngoại tình phải bị xử tử” (x. Đnl 22,22- 24).

5. HỎI: Nhưng tại sao những người Pha-ri-siêu muốn quan sát thái độ của Chúa Giêsu trước trường hợp cụ thể này?

THƯA: Để kiểm tra sự tuân thủ của Chúa Giêsu đối với Luật Mô-sê.  Nếu họ thấy Chúa Giêsu thể hiện lòng thương xót đối với những người tội lỗi, như đã từng cho thấy trong những dịp khác, người Pha-ri-siêu sẽ cáo buộc Ngài trước Tòa công luận. Nói cụ thể, họ tìm một lý do để buộc tội Ngài.

6. HỎI: Tại sao Chúa Giêsu bắt đầu viết trên mặt đất?

THƯA: Một số nhà chú giải, dựa trên lời chú giải của Thánh Hiêrônimô căn cứ trên câu: "Những kẻ quay lưng lại với Ngài sẽ bị viết trên mặt đất" (Gr 17,13), đã đưa ra cách giải thích sau đây: có lẽ Chúa Giê su với quyền năng siêu phàm đọc được trái tim của con người, nên đã viết ra trên mặt đất tội lỗi của họ. Ngày nay, giải thích như vậy không còn đáng tin cậy bởi vì nếu Ngài đã không lên án những người phụ nữ ngoại tình, thì cũng đã không lên án thậm chí những người đã đưa cô ta đến với Ngài. Trái lại,  Ngài đã kêu gọi người phụ nữ và cả những người kết án hoán cải.

7. HỎI: Lề Luật nói gì về việc người đầu tiên phải ném đá trong một cuộc xử ném đá?

THƯA: Lề luật Do Thái yêu cầu nhân chứng đã tố cáo và chứng minh tội lỗi của bị can là người đầu tiên để ném đá khi thi hành án xử tử: “Các nhân chứng phải là người đầu tiên tra tay giết nó, rồi toàn dân tiếp tay sau”  (Đnl 17,7; x. 13,10).

8. HỎI: Nhưng Chúa Giêsu ở đây có vẻ nhượng bộ hoặc thậm chí phủ nhận tội lỗi của người phụ nữ?

THƯA: Không phải như vậy, điều Ngài muốn dạy là đừng bao giờ tự đặt mình làm thẩm phán xét xử người khác để lên án họ.

9. HỎI: Chúa Giêsu, với tuyên bố ấy, muốn thiết lập một quy định mới về pháp luật?

THƯA: Không phải thiết lập một qui định mới về pháp luật, nhưng một chuẩn mực đạo đức cá nhân.

10. HỎI: Nhưng, tắt một lời, Chúa Giêsu lên án những gì?

THƯA: Ngài lên án những người tỏ ra là người nhiệt thành giữ Lề luật khi nói đến những người khác, nhưng chính bản thân họ đã không quan tâm giữ gìn Lề luật.

11. HỎI: Chúa Giêsu, sau đó bắt đầu viết trên mặt đất?

THƯA: Đúng, và Ngài làm như vậy để những người tố cáo suy nghĩ lời Ngài mời họ tự kiểm điểm về bản thân mình. Ở đây người ta có thể thấy cách thức Thiên Chúa hành động đối với con người. Ngài nói với chúng ta qua Kinh Thánh, Giáo Hội của Ngài, qua những người khôn ngoan và công chính, qua các sự kiện cuộc đời của chúng ta và sau đó dành cho chúng ta thời gian để suy tư, nhìn sâu hơn nội tâm chúng ta để tự do đáp lại kế hoạch yêu thương của Người.

12. HỎI: Tại sao những người lớn tuổi là những người đầu tiên rời khỏi nơi đó? Có phải vì họ có nhiều tội lỗi hơn chăng?

THƯA: Rất có thể là nhờ hiểu biết và có kinh nghiệm hơn những người khác, nên nên họ cảm thấy bị xúc phạm và đã sớm rời khỏi nơi đó.

13. HỎI: Lời Chúa Giê su nói với người phụ nữ có mục đích gì (c.10) ?

THƯA: Mục đích không chỉ là để khơi lên cảm tưởng của lòng biết ơn, nhưng còn là sự tin tưởng vào người đã giúp chị thoát khỏi án tử hình.

14. HỎI: Với những lời: “Tôi cũng vậy, tôi cũng không lên án chị đâu”, Chúa Giêsu tự giới thiệu mình như là tòa án tối cao?

THƯA: Chắc chắn là như thế, qua những lời đó, chúng ta có thể thấy uy quyền tối cao của Chúa Giêsu Kitô. Chúa Giêsu không những không lên án, mà còn tuyên bố người phụ nữ được tự do thoát khỏi tội lỗi và trừng phạt, nghĩa là ban cho chị sự tha thứ lớn hơn khi dùng lời lẽ đầy cương quyết khuyên chị đừng phạm tội nữa.

15. HỎI: Chúa Giêsu có một sự phân biệt rõ ràng giữa tội lỗi và tội nhân?

THƯA: Đúng, bởi vì khi cương quyết lên án tội lỗi Ngài tỏ ra dịu dàng thương xót đối với những người tội lỗi. Không giống như chúng ta nhiều lần chỉ căn cứ vẻ bề ngoài rồi vội vàng lên án anh em mình. Chúa Giê su thì khác, Ngài đọc trong tâm hồn mỗi người. Ngài biết rõ sự yếu đuối của con người nên đã thành lập hai bí tích để xóa bỏ tội lỗi của chúng ta là Rửa tội và Giải tội.