LỄ BA NGÔI

Tình yêu DIỆU KÌ

Thiên Chúa đã tỏ hiện cho loài người qua Đức Ki tô, Con của Ngài. Nhờ thế, con người được đến gần Thiên Chúa Cha là Tình yêu và được tham dự vào sự sống thần linh. Thần khí được ban xuống để thiết lập và gìn giữ mối dây hiệp thông giữa chúng ta và Ba Ngôi.

Sách Xuất Hành  34, 4b-6.8-9

Ông Mô sê hướng dẫn dân tiến đến núi Si nai. Chính đó là nơi mà Thiên Chúa muốn tái lập Giao Ước của Người với Dân Người, Giao Ước mà trước tiên Người đã ký kết với ông Abraham. Thiên Chúa không muốn giữ hạnh phúc cho riêng mình nên Người đã kêu gọi con người đến sống thân mật với Người. Người mạc khải cho ông Môi sê như là một vì Thiên Chúa nhân ái và hay thương xót, chậm bất bình và trung thành mãi.

Thánh Ca  Đn 3, 2

Đoạn nầy thường được gọi là Thánh ca của ba thanh niên trong lò lửa cháy bừng. Con người được trao cho vai trò chúc tụng Thiên Chúa ngang qua Tạo Thành như là những ngón tay tài tình đánh thức bản hòa tấu trên một cây đàn im lặng. Chúng ta hãy cùng đánh thức bài Ca ngợi của tạo vật.

Thư gửi  2 Côrintô 13, 11-13

Chúng ta hãy vui mừng đọc những câu cuối cùng của bức thư trong chính Niềm Vui của Thiên Chúa; hãy chia sẻ với người khác Niềm vui mà chúng ta đã nhận được và hãy giúp đỡ nhau. Thiên Chúa bảo đảm sẽ ban sự Bình an Ngài cho chúng ta. Chúng ta hãy chia sẻ sự Bình an mà chúng ta được lãnh nhận trong mỗi Thánh lễ. “Xin cho ân sủng của Chúa Giê su Giê su Ki tô, tình yêu của Chúa Cha và ơn thông hiệp của Chúa Thánh Thần ở cùng chúng ta luôn mãi”.

Tin mừng Gioan 3,14-21

NGỮ CẢNH

Chương 2 tin mừng Gio an đề cập đến những thay đổi mà Chúa Giê su mang đến khi bắt đầu công cuộc rao giảng: rượu mới (2,1-11), đền thờ mới (2,13-22), phụng tự mới (4)... Có một số người do thái đã tin vào Ngài (2,23-25). Nhưng trước hết phải canh tân toàn diện con người, điều kiện căn bản để được chấp nhận vào trật tự mới (c.3). Đây là chủ đề cuộc nói chuyện giữa Chúa Giê su và ông Nicôđêmô. (3,1-21), và cũng là ngữ cảnh gần của đoạn văn của chúng ta.

Có thể đọc đoạn văn theo bố cục như sau:

1. Phần đầu (3,1-12) nói về sự cần thiết phải tái sinh bởi Thần khí để thấy được Nước Thiên Chúa.

2. Phần hai (3,13-21) xác quyết rằng chỉ có Con Người từ trời xuống mới có thể mạc khải chương trình của Cha, tức là tái sinh con người bằng cái chết và sự sống lại của Đức Ki tô (cc 13-17), nhờ niềm tin vào danh con Một, tuyệt đối cần thiết để hưởng ơn Thần khí (cc16-21).

TÌM HIỂU

 Yêu: lí do chính yếu của việc Chúa Con đến trần gian và nguồn mạch nguyên thủy của ơn cứu độ chúng ta là tình yêu của Thiên Chúa. Đây là lần đầu tiên xuất hiện động từ agapan, yêu, rất quan trọng đối với Ga. Như trong thư 1 Ga 3,1; 4,9-11 và ở Rm 5,8; 8,32, ở đây thánh Gioan khẳng định rằng Thiên Chúa yêu thương con người và đối tượng tình yêu ấy là toàn thể nhân loại.

Ban: đây là chứng cớ cho thấy rằng Thiên Chúa yêu thương thế gian và muốn cứu độ nó: Ngài đã ban Con của Người. Ban hoặc cho ở đây có một ý nghĩa khá gần với giao phó. Chúa Giê su dùng từ nầy không những ám chỉ đến sự Nhập thể nhưng còn đặc biệt đến cuộc Khổ nạn. Cao điểm tình yêu Thiên Chúa đối với nhân lọai được thể hiện qua việc trao phó Con trên thập giá. Thư thứ nhất của thánh Gio an còn nói rõ ràng hơn: “Tình yêu cốt ở điều nầy: không phải chúng ta đã yêu mến Thiên Chúa, nhưng chính Người đã yêu thương chúng ta và sai Con của Người đến làm của lễ đền tội cho chúng ta” (1Ga 4,10).

Được sống: sứ mạng của Con thiết yếu hướng đến sự sống của chúng ta. Hành động của Ngài được nhấn mạnh một cách đặc biệt; trước tiên bằng cách phủ định (“không chết”), rồi sau đó khẳng định (“có sự sống đời đời”). Cả hai cách diễn tả soi sáng lẫn nhau; mục đích không nhằm đưa chúng ta xa rời cuộc sống thể lí, nhưng giúp chúng ta đi vào một cuộc sống nơi đó không còn bị sự chết đe dọa nữa.

Được cứu độ: điểm thứ hai trong sứ mạng của Con là để cứu độ trần gian. Ở đây cũng có cách diễn tả kép. Hoặc là án xử hoặc là ơn cứu độ. Nhưng mục tiêu mà Thiên Chúa nhắm đến khi trao phó Con của Người hoàn toàn có tính cách tích cực: không phải để lên án, nhưng để cứu độ.

Lên án và cứu độ, cả hai từ soi sáng cho nhau: án xử theo đó người ta bị trừng phạt, không được cứu thoát,. Ơn cứu độ hệ tại ở việc giải thoát khỏi tội lỗi và khỏi các hậu quả của nó, cũng như tất cả những gì tách rời con người khỏi Thiên Chúa. Thiên Chúa đã sai Con của Người đến để chúng ta có thể quay trở về với tình yêu của Người và được sự sống trong Người.

Ai tin vào: Thiên Chúa muốn ban ơn cứu độ và ban phát không giới hạn trong Con độc nhất của Người (3,14.18). Người không bắt buộc ai, nhưng để hưởng nhờ ơn cứu độ người ta phải tin. Tin, theo nghĩa tuyệt đối (x. Mc 16,16) là tin “trong danh của Con Một của Thiên Chúa”. Sự gắn bó với “danh” Chúa Giê su, nghĩa là vào bản thân Ngài, chính là đức tin chân thật hoàn toàn ngược lại với đức tin không hoàn hảo của nhiều thính giả (2,24) và đặc biệt của ông Ni cô đê mô (3,2). Ai từ khước tin, là từ chối ơn cứu độ mà Thiên Chúa ban cho họ.

 SỨ ĐIỆP

Trong thánh lễ hôm nay, chúng ta mừng trọng thể Thiên Chúa là Cha, Con và Thánh Thần. Thiên Chúa là tình yêu, một tình yêu thật khác xa và hoàn toàn ngược lại với những hình ảnh mà chúng ta vẫn có từ bao đời nay. Chúng ta được nghe nói về một Thiên Chúa nghiêm minh, công thẳng, xử phạt, nhưng Thiên Chúa không bao giờ để mình bị bó hẹp trong hình ảnh mà chúng ta có về Người, vì Người hoàn toàn khác hẳn.

Ngày xưa, chúng ta được dạy về Ba Ngôi rất thánh qua những câu giáo lí thuộc lòng mà cho đến bây giờ chúng ta vẫn còn nhớ. Dĩ nhiên, những điều đó không phải vô ích, và chúng ta không coi thường, nhưng cần chú ý đến điều nầy: mừng lễ Ba Ngôi là một điều khác hẳn với việc đọc lên một định nghĩa học được ở lớp giáo lí. Để thực sự biết Thiên Chúa, thì biết những điều cần biết về Người không thôi chưa đủ, cần phải gặp gỡ Người, lắng nghe Người, đến gần Người. Hay đúng hơn, chính Thiên Chúa đến gặp chúng ta và gõ cửa tâm hồn chúng ta.

Đó là điều mà bài tin mừng hôm nay nói với chúng ta: “Thiên Chúa đã yêu thương thế gian đến nỗi đã ban Con một của Người”. Khẳng định trên là cốt lõi đức tin. Thiên Chúa đã trao ban tất cả để cứu độ con người. Con Một Người đã đến với chúng ta để giải thoát chúng ta khỏi quyền lực sự dữ, tội lỗi và sự chết. Ngài là “Con Chiên Thiên Chúa gánh tội trần gian”.

Như thế, chúng ta hoàn toàn xa lạ với một vì Thiên Chúa trừng phạt, một vì Thiên Chúa muốn xét xử và lên án. Điều duy nhất mà Ngài quan tâm, ấy là cứu độ trần gian, là giải thoát họ khỏi ách ma quỉ. Đức Ki tô đã đối diện với các quyền năng sự dữ và đã chiến thắng. Qua đó, Ngài đã khai mạc một thế giới mới trên trần gian nầy.

 Trong toàn bộ Kinh Thánh và nhất là trong các sách Tin mừng chúng ta luôn tìm gặp Mạc khải một Thiên Chúa tình yêu. Câu chuyện về bụi gai bốc cháy nhưng không thiêu rụi cho chúng ta thấy một vì Thiên Chúa đã đóai thương nhìn thấy cảnh lầm than khốn khổ của dân Người và đã kêu gọi ông Mô sê làm lãnh tụ giải thoát.

Tình yêu mãnh liệt của Thiên Chúa giống như một ngọn lửa không hề tắt. Trong các sách Tin mừng, chúng ta cũng gặp một mạc khải tương tự: Chúa Giê su loan báo cho chúng ta tin mừng Thiên Chúa là Cha, một người Cha yêu thương từng người con của mình. Khi đứa con út hoang đàng trở về, Ngài mở tiệc ăn mừng. Ngài còn mạc khải cho chúng ta tình yêu không điều kiện ấy của Thiên Chúa qua thái độ đón nhận những kẻ bị xã hội loại trừ, những bệnh nhân, tha thứ những người tội lỗi bằng cách trao ban sự sống trên thánh giá.

Hôm nay, chính Đức Ki tô tiếp tục ở gần chúng ta. Ngài mời gọi chúng ta đi theo Ngài và lắng nghe lời Ngài, bởi vì phải qua Ngài chúng ta mới đến được Thiên Chúa Cha. Ngài ở với chúng ta mọi ngày cho đến tận thế. Ngài chờ đợi từ chúng ta một lời đáp trả thực sự ngang tầm với tình yêu mãnh liệt của Ngài. Một ngày kia, một anh thanh niên trẻ không cha mẹ, không anh chị em nói rắng Thiên Chúa chính là gia đình của anh ta. Anh rất nhạy cảm với tình Cha của Thiên Chúa và tình huynh đệ của Đức Ki tô. Tuy nhiên, anh thú nhận rằng, anh biết Chúa Thánh Thần ít hơn. Dù sao, anh đã hiểu một điều cốt yếu: được tạo dựng giống hình ảnh Người, chúng ta được mang đi trong tình yêu của Thiên Chúa.

Ngày hôm nay, Chúa Giê su sai chúng ta đi làm chứng cho tất cả điều ấy. Sứ mạng của người ki tô hữu được rửa tội và thêm sức là tiếp nối công trình cứu thế mà Đức Ki tô đã thực hiện; và chính vì điều ấy mà Ngài ban Thánh Thần cho chúng ta, để hướng dẫn chúng ta tới Chân lí vẹn toàn. Qua cách sống với người khác, qua cách đón nhận thắm tình huynh đệ, chúng ta được mời gọi chứng tỏ Thiên Chúa yêu thương họ như thế nào. Tình yêu của Người dành cho tất cả mọi người, kể cả những kẻ bị loại trừ, những kẻ tù đầy, những người không ra gì trước mắt thế gian. Ngài dành cho họ vị trí ưu tiên trong trái tim yêu thương của Ngài. Yêu thương như Đức Ki tô còn là tìm cách kiến tạo hoà bình, hiệp nhất, và hoà giải. Chính qua dấu chỉ đó mà chúng ta được nhận biết là môn đệ của Ngài.

Sứ điệp quan trọng của ngày lễ hôm nay, là chúng ta vừa là công dân của trần gian vừa là công dân của nước trời. Chúng ta được mời gọi vừa nói có vừa nói không với trần gian: nói không với tất cả những gì đi ngược lại chương trình yêu thương của Thiên Chúa: và nói có trong cố gắng yêu thương trần gian nầy như Đức Ki tô và cùng với Ngài. Chúng ta hãy cố gắng làm sao để cuộc sống của chúng ta không phải là một phản chứng. Làm sao nói về một Thiên Chúa yêu thương khi người ta không chấp nhận chia sẻ, khi người ta trừ khử nhau, khi người ta từ chối phục vụ nhau? Tất cả chúng ta đều có trách nhiệm về hình ảnh mà chúng ta vẽ ra về Thiên Chúa chúng ta.

Khi chúng ta nói về Ba Ngôi như là một mầu nhiệm, chúng ta có thể bị cám dỗ nghĩ rằng Thiên Chúa ẩn mình. Thật ra, đó là một điều rất kì diệu: Ba Ngôi là chính Thiên Chúa tự trao ban; Người muốn rằng chúng ta thông hiệp với Người. Khi chúng ta làm dấu Thánh giá, chúng ta đọc: “Nhân danh Cha và Con và Thánh Thần”. Lúc đó, chúng ta tuyên xưng đức tin: Chúng ta xác nhận Thiên Chúa là đấng nào và chúng ta là ai. Chúng ta tuyên xưng phẩm tước làm con Thiên Chúa, em Đức Ki tô, những người được thánh hóa bởi Thánh Thần. Dấu Thánh giá ấy rất thường chúng ta làm một cách máy móc. Thật ra đó là cách diễn tả niềm hãnh diện Ki tô giáo và sự thuộc về Gia Đình Ba ngôi. Cử chỉ đó cũng như một chữ kí xác nhận dấn thân sống theo hình ảnh Thiên Chúa, hướng về tha nhân, hảnh động liên đới trong tình huynh đệ với Đức Ki tô.

Ước gì Thánh Thần của Chúa luôn ở với chúng ta để giúp đỡ chúng ta tiếp nhận tình yêu của Ngài để sống và làm chứng trong suốt cuộc đời chúng ta.

ĐÀO SÂU

1. HỎI: Bối cảnh lịch sử của bài đọc một (Xh 34) ?

THƯA:  Lúc bấy giờ, ông Mô sê dẫn đoàn người Híp ri đến núi Si nai trên đường tiến về Đất hứa. Thiên Chúa đã hiện ra trên núi Si nai, tái lập Giao Ước với dân Ít ra ên và đã mạc khải danh thánh của Người cho Mô sê. Đối với các dân tộc thời cổ, được biết Danh của Thần Linh là một điều vĩ đại, vì họ luôn quan niệm thần thánh như là những đấng mầu nhiệm và đầy bí ẩn. Do vậy đối với Mô sê đây là thời khắc thánh thiêng và cực kì quan trọng.

2. HỎI: Thiên Chúa đã tự mạc khải như thế nào?

THƯA: Thiên Chúa công bố Danh của Người cho nhân loại, Người là “Chúa, Thiên Chúa nhân từ và hay thương xót, chậm bất bình, đầy yêu thương và thành tín”. Thái độ phủ phục sát đất thờ lạy Thiên Chúa của ông Mô sê đã cho thấy điều đó.

3. HỎI: Danh xưng ‘Chúa’ gợi lên điều gì nơi dân Ít ra ên?

THƯA: Trước tiên, Danh xưng ‘Chúa’ gợi lên một đấng thần linh đầy lòng thương xót trước nỗi bất hạnh của dân Người ở Ai cập. Danh ấy không chỉ là lời nói suông, mà còn là hành động. Thiên Chúa đã thực sự can thiệp trong lịch sử Ít ra ên, đã ta tay quyền năng giải thoát họ và đưa họ về Đất Hứa.

4. HỎI: Danh xưng ấy còn có nghĩa gì nữa không?

THƯA: Bài đọc hôm nay còn đưa lên một bậc cao hơn. Thiên Chúa không những tỏ lòng xót thương dân Người, mà còn yêu thương họ nữa. Người ‘nhân ái từ bi, chậm bất bình, đầy lòng yêu thương và nhân ái’. Thương xót trước nỗi bất hạnh là một chuyện, còn thật sự yêu thương lại là một chuyện khác.

5. HỎI: Thiên Chúa ‘đi qua’ trước mặt ông Mô sê có nghĩa gì (Xh 34,6)?

THƯA: Thiên Chúa đi qua trước mặt ông Mô sê để mạc khải danh của Người cũng như Người đã từng ‘đi qua’ trước dân Người trong biển đỏ đêm Vượt qua. Như thế. Thiên Chúa ‘đi qua’ là để giải phóng. Lần trước Người giải thoát khỏi ách nô lệ Ai cập, lần nầy quan trọng hơn, khỏi những tư tưởng hình ảnh lệch lạc về Thiên Chúa.

6. HỎI: Thiên Chúa ‘chậm giận’ có nghĩa gì?

THƯA: Trong suốt cuộc lữ hành đi về Đất hứa, dân đã không ngừng nổi loạn chống lại Đức Chúa (Đnl 9,7). Nhưng dù họ là dân cứng đầu cứng cổ, luôn càm ràm kêu trách, coi giao ước là ách đè nặng trên vai, Thiên Chúa luôn tỏ lòng nhân ái, kiên trì và tha thứ tội lỗi của họ.

7. HỎI: Bài Tin Mừng có nhắc đến Chúa Thánh Thần không?

THƯA: Bài đọc Tin mừng không minh nhiên nhắc đến Chúa Thánh Thần. Tuy nhiên, dù không nói rõ, đoạn Tin mừng nằm trong ngữ cảnh nói đến Chúa Thánh Thần.

8. HỎI: Ngữ cảnh đoạn Tin mừng thế nào?

THƯA: Đoạn Tin mừng nằm trong phần đầu chương 3, kể lại cuộc đối thoại giữa Chúa Giê su và ông Ni cô đê mô, một thủ lãnh của người Do thái. Chúa Giê su cho ông biết cần thiết phải tái sinh bởi Chúa Thánh Thần mới được vào Nước Thiên Chúa (3,1-12). Việc ấy được thực hiện nhờ tình yêu của Cha qua việc sai Con mình đến để cứu độ trần gian (3,13-21).

9. HỎI: So với  CƯ Tân Ước đã tạo một bước tiến xa trong sự hiểu biết về tình yêu của Thiên Chúa đối với con người, bước tiến ấy là gì?

THƯA: Cựu Ước đã cho biết Thiên Chúa yêu thương con người, nhưng điều mới mẻ mà Tân Ước mang lại là việc Ngài ban Con Một của Ngài để cứu độ trần gian.

10. HỎI: Và để được cứu độ con người phải làm gì?

THƯA: Chỉ cần tin vào Chúa Giê su thì được cứu độ: “Bất cứ ai tin vào Người sẽ không hư mất nhưng sẽ được sự sống đời đời” (Ga 1,12; x. 3,36; 6,47).

11. HỎI: Theo thánh Gioan, sự sống đời đời là gì?

THƯA: Sự sống đời đời là sự sống của Thần khí trong chúng ta, được ban cho chúng ta trong ngày chịu phép Rửa tội (Ga 5,24;11,26). Và sự sống đời đời chính là ơn cứu độ, đó là nhận biết Thiên Chúa và Đức Giê su Ki tô đấng Người sai đến (Ga 17,3).

12. HỎI: Thế nào là được cứu độ?

THƯA: Được cứu độ theo Kinh thánh là sống trong bình an với bản thân và tha nhân, là sống với mọi người như anh em, và sống như là con Thiên Chúa. Và để được như thế, chỉ cần ngước mắt nhìn và tin vào Chúa Giê su.

13. HỎI: Thiên Chúa muốn cho hết mọi người được cứu độ, thế thì tại sao còn có người bị hư mất?

THƯA: Sở dĩ có người bị hư mất là vì họ không tin và chối từ tình yêu Thiên Chúa Cha và món quà mà Người ban tặng là Con Một của Người (cc.16-18).

14. HỎI: Câu ‘nhưng kẻ không tin thì bị lên án rồi’ (c.18) có nghĩa gì?

THƯA: Kẻ không tin tự lên án chính mình vì chối từ tình yêu cứu độ mà Thiên Chúa đã ban qua Con Một của Người. Án xử không bởi Thiên Chúa, nhưng tự thế gian vì họ không chịu đón nhận và tin và Con Một của Người. Chính họ đã tự tách mình ra khỏi sự sống và chọn lựa sự chết.

15. HỎI: Bản văn thánh Gioan ám chỉ đến lời tiên tri nào trong Cựu Ước?

THƯA: Lời tiên tri Dacaria qua đó Thiên Chúa hứa ban ơn cứu độ và hoán cải cho Giê ru sa lem: “Ta sẽ đổ ơn xuống cho nhà Đa-vít và dân cư Giê-ru-sa-lem, giúp chúng biết sống đẹp lòng Ta và tha thiết cầu nguyện. Chúng sẽ ngước nhìn lên Ta” (Dcr 12,10).

16. HỎI: Tại sao gọi là Con Một?

THƯA:  Vì Ngài là sự viên mãn của ơn sủng và chân lí. Nên nói theo tiên tri Da ca ria, Ngài là nguồn độc nhất ban sự sống đời, nên chỉ cần nhìn lên Ngài bằng cặp mắt tin tưởng là được cứu độ. Và cuối cùng Ngài là Đấng độc nhất bởi vì chính Ngài là đầu nhân loại mới (x. Ga 1,14).

17. HỎI: Thánh Phao lô có nói điều gì tương tự như thế không?

THƯA: Có. Trong thư Rô ma 10,9, Thánh Phao lô nói; “Nếu miệng anh em tuyên xưng rằng Giê su là Chúa, và nếu trong lòng anh em tin rằng Thiên Chúa đã phục sinh Ngài từ cõi chết, anh em sẽ được cứu độ”.