VĂN KIỆN: TÔNG HUẤN, TÔNG THƯ, TỰ SẮC, THÔNG ĐIỆP

Hỏi: Thưa cha, con được biết Đức Thánh Cha Phanxicô vừa ban hành Tông huấn "Niềm Vui của Tin Mừng". Con còn nhớ gần đây ngài có ra thông điệp "Ánh Sáng Đức Tin" và trước đó Đức Bênêđíctô XVI đã ra Tông Thư - Tự Sắc “Porta Fidei”. Con không hiểu rõ những từ như Tông huấn, Tông thư, Tự sắc, Thông điệp..? Xin cha vui lòng giải thích giúp con hiểu thêm. Xin cảm ơn cha thật nhiều. Trần Tuấn Tú.

Anh Tú thân mến,

Những thắc mắc của anh cũng là thắc mắc của rất nhiều người. Tiện đây tôi cũng xin trình bày về tên gọi của những loại văn kiện này.

Tông Huấn (Exhortatio Apostolica)

Đây là một loại văn kiện mà thời gian gần đây các Đức giáo hoàng thường dùng để chuyển đạt giáo huấn được các Thượng Hội Đồng Giám Mục nghiên cứu như tông huấn “Niềm Vui Tin Mừng” (Evangelii Gaudium) mà anh vừa nêu ra. Tông huấn này được soạn thảo từ những gợi ý của các nghị phụ tham dự Thượng Hội đồng Giám mục về việc “Tân Phúc Âm hóa để thông truyền đức tin Kitô giáo” diễn ra tại Vatican từ ngày 7 tới 28 tháng 10 năm 2012. Một Tông huấn khác cũng hay được nhắc tới là Tông huấn “Kitô Hữu - Giáo Dân”(Christifideles laici) ban hành ngày 30 tháng 12 năm 1988 sau Thượng Hội Đồng Giám mục 1987 bàn về vai trò giáo dân trong Giáo hội.

Thông Điệp được dịch từ Littera Encyclica là một thư luân lưu.

Đây là một thuật ngữ chỉ thư của Đức giáo hoàng có tính long trọng dùng để gửi cho mọi thành phần trong Hội Thánh. Văn kiện này không nhằm chuyển tải những định nghĩa tín lý mà chỉ đưa ra những lời khuyên bảo hay soi sáng những điểm giáo thuyết nào cần minh xác và trình bày cho phù hợp với hoàn cảnh đặc biệt. Ví dụ như Thông điệp Ánh Sáng Đức Tin(Lumen Fidei) cuả Đức Thánh Cha Phanxicô.

Có một số Thông điệp nổi tiếng như “Pacem in terris” của Đức Gioan XXIII về Hòa Bình,“Humanæ vitae” của ĐứcPhaolô VI về điều hòa sinh sản, “Veritatis Splendor” của Đức Gioan Phaolô II về luân lý của Giáo Hội, “Deus caritas est  của Đức Bênêđíctô XVIvề tình yêu và đức ái.

Tông Thư (Littera apostolica)

Đây là văn kiện mang hình thức thư của Đức giáo hoàng gửi cho một thành phần hay một số thành phần nào đó trong Hội Thánh như giám mục, linh mục, tu sĩ, giáo dân... khác với Thông Điệp là gửi cho toàn thể mọi người. Tông thư có mục đích là khuyến khích và dạy dỗ. Thí dụ Tông thư “Mulieris Dignitatem" của Đức Gioan Phao lô II năm 1988 nói về phẩm giá người phụ nữ, và Tông thư “Rosarium Virginis Mariae” năm 2002 về Kinh Mân Côi.

Tự Sắc (Motu Proprio) được dịch từ Litterae Apostolicae Motu Proprio datae còn gọi là Tông Thư dưới hình thức Tự Sắc. Những thư này thường mở đầu: (Tên Vị giáo hoàng…) Litteræ apostolicæ Motu proprio datæ.

Đây là một loại một văn kiện có tính pháp lý được Đức giáo hoàng tự ý ban hành (motu proprio) chứ không phát xuất từ bất cứ sự thỉnh cầu nào. Tự sắc của ngài thường gửi đến toàn thể Giáo hội. Ngày nay, Tự sắc được sử dụng để ban hành những quy định quan trọng về luật nhưng không cần phải dùng đến văn kiện long trọng như Tông Hiến (Constitutio apostolica). Thí dụ như Tự sắc “Omnium in mentem” do Đức Bênêđíctô XVI ban hành năm 2009. Tự sắc này sửa 5 điều giáo luật của Bộ Giáo Luật 1983, Tự sắc “Matrimonia mixta”của Đức Phaolô VI quy đinh luật lệ về hôn nhân hỗn hợp. Tự sắc “Porta Fidei” năm 2011 công bố năm Đức tin trong đó Đức Bênêđíctô XVI trình bày lý do, mục đích, những đường hướng chỉ đạo và những quy định phải tuân thủ về việc cử hành năm này.

Lm. Giuse Nguyễn Ngọc Bích, DCCT

(trích Suy niệm Chúa Nhật, tr. 109tt)