ĐỬNG HÓAN CẢI BẰNG LỜI NHƯNG HÃY BẰNG HÀNH ĐỘNG

Ai trong chúng ta cũng đã từng có dịp gặp những người nói nhiều mà không làm gì cả. Họ đề cao các nguyên tắc, la rầy người lân cận, giận dữ trước những cái xấu, nhưng rốt cục họ cũng làm như mọi người. Trái lại, có những người siêng làm nhiều hơn là nói. Chính họ mới là những phần tử đích thực của Nước Trời. Trong họ, ân sủng của Thiên Chúa hoạt động, dù cho lúc ban đầu dường như họ xem ra là những người xa lạ với chúng ta.

Sách Tiên tri Êdêkiên 18, 25-28

Tiên tri Êdêkiên nhắc chúng ta nhớ rằng Thiên Chúa đã dựng nên chúng ta Tự do. Vậy mà khi sự xấu xảy đến, chúng ta tìm một người đồng lỏa rồi thỉnh thoảng chúng ta đổ lỗi cho Thiên Chúa, trong khi chúng ta tự do trước những quyết định của mình. Ngược lại, nhờ vào tự do đó, chúng ta luôn có thể cải thiện. Không bao giờ quá trể đối với Thiên Chúa, đấng yêu thương chúng ta đến nỗi biến những lỗi lầm trở nên hữu ích cho chúng ta.

Thánh Vịnh 24

Người Công chính cảm nhận mối nguy hiểm rình rập nên khẩn cầu Chúa giúp đỡ mình thoát khỏi. Anh xin Chúa dạy anh những con đường đưa đến chân lý.

Thư Philípphê 2, 1-11

Từ nơi bị xiềng xích, thánh Phao lô viết một bức thư cho những người mà ngài goi là bạn hữu. Bức thư làm cho mọi người thêm phấn chấn và hi vọng. Ngài nói về tình hiệp thông huynh đệ, giúp đỡ lẫn nhau và cả tình âu yếm giữa anh chị em. Ngài nhấn mạnh về Thánh ý Đức Ki tô muốn thấy mọi người hiệp nhất với nhau, sống thành thật và trung tín trong một tình bạn hỗ tương.

Mt 21:28-32

NGỮ CẢNH

Dụ ngôn hai người con đi sau cuộc tranh luận giữa Chúa Giê su và nhà chức trách do thái. Trước đòi hỏi của họ về tính cách uỷ nhiệm của Ngài, Chúa Giê su lái vấn đề sang Gioan Tẩy giả: uỷ nhiệm của vị Tiền hô bởi đâu? Nếu bởi Thiên Chúa, thì tại sao họ lại không tin theo ? Tiếp sau, còn có hai dụ ngôn (người làm vườn nho sát nhân, và tiệc cưới) cũng nói lên sự đoạn tuyệt, và phân cách giữa Chúa Giê su và dân do thái.

Có thể đọc đoạn tin mừng theo bố cục sau đây:

1. Dụ ngôn hai người con (21,28-31a)

2. Bài học (21,31b-32)

TÌM HIỂU

Các ông nghĩ sao: Một người kia có hai con trai..: Chúa Giê su hỏi ý kiến của các đối thủ. “Người kia” tượng trưng cho Thiên Chúa. Hai người con tượng trưng cho hai hạng người do thái thời đó: những người tội lỗi, dửng dưng, không tha thiết giữ lề luật và các qui định của giáo sĩ, và hạng những người công chính hằng trung thành với tôn giáo chính thức, tức là các thủ lãnh do thái giáo. Cả hai đều là con Thiên Chúa. Điểm nhấn của dụ ngôn nầy là điều họ sắp làm hay không làm.

Hôm nay: từ nầy quan trọng. Ông chủ đặt cả hai đứa con trước một lệnh truyền như nhau, có tính cách quyết định vận mạng của cả hai.

Nhưng sau đó: Không nên xem cụm từ nầy là một ám chỉ đến lương dân, những người được vào Nước Trời sau ngưòi Do thái như một số nhà chú giải đã chủ trương. Lương dân sở dĩ vào Nước Trời muộn hơn, vì Nước Trời chưa được loan báo cho họ. Đàng khác, câu giải thích thêm của Chúa Giê su đã loại bỏ lối chú giải trên.

Nó hối hận: Ở đây, Mt không dùng động từ ‘sám hối’ (metanoiein), nhưng dùng động từ khác (metamelesthai) (x. Mt 27,3), được dùng nhiều trong bản 70 với nghĩa: hoán cải, trở về với Thiên Chúa (Ed 14,22; Tv 105,45; Xh 13,17). Lí do tại sao người con nầy hoán cải, thì bản văn không nói tới, nhưng sự kiện ấy chắc phải làm cho đứa con thứ hai suy nghĩ, và được đề cập trước tiên.

Thưa Ngài: Tiếng ‘Ngài’ thật lạ lùng trên miệng người con, chỉ có thể giải thích nếu người Cha là Thiên Chúa, và nhằm chuẩn bị cho lời áp dụng Ngài sắp nói.

Vào Nước Thiên Chúa trước các ông: dịch sát chữ: “Qua trước các ông mà vào Nước Thiên Chúa”. “Trước” , theo ngữ điệu aram, không có nghĩa thời gian, nhưng có nghĩa lọai trừ. Những kẻ tội lỗi không vào trước, nhưng chiếm chỗ của người Biệt phái trong Nước Trời.

Chỉ đường công chính: Kiểu nói nầy không những diễn tả việc chấp nhận cuộc sống nhân đức, mà còn toàn thể sứ vụ của Gioan Tẩy giả. Gioan loan báo sự công chính mà Chúa Giê su sẽ hoàn tất. Hơn nữa, Gioan và Chúa Giê su cùng rao giảng con đường thống hối để trở về với Thiên Chúa (x. 3,2; 4,17). Do đó, kẻ không tin Gioan cũng sẽ không tin Chúa Giê su, đấng mà Gioan loan báo.

SỨ ĐIỆP

Người ta có thể đọc bài tin mừng hôm nay như một câu truyện xảy ra trong gia đình giữa người cha và hai đứa con của ông. Đứa con thứ nhất, khi cha nó bảo nó đi làm, nó trả lời “vâng” nhưng không làm điều mà cha nói đòi hỏi. Còn  đứa thứ hai, ban đầu từ chối không đi làm, nhưng sau hối hận lại thực hiện điều mà cha nó muốn. Đó là những tình huống mà tất cả bậc cha mẹ đều biết rõ, ví xảy ra hằng ngày trong đời sống gia đình.

Hôm nay, Chúa Giê su đi từ câu chuyện gia đình đó để gửi đến một sứ điệp quan trọng. Người Cha kêu gọi con cái mình vào làm việc trong vườn nho của Ngài chính là Thiên Chúa. Vườn nho ấy phải sản sinh hoa trái, đó là dân của Ngài, đó cũng là Nước của Ngài. Đó là điều mà Chúa Giê su không ngừng tha thiết nói với chúng ta. Chính Ngài là cây nho và chúng ta là nhành nho. Khi gắn liền với Đức Ki tô, chúng ta có thể tiếp nhận mọi tình yêu đến từ Thiên Chúa.

 “Một người có hai con..”, đứa nói “không” nhưng cuối cùng đã vui vẻ ra đi làm vườn nho cho cha. Đứa con ấy, chính là “người không tin, người ở xa Thiên Chúa, và bị coi như đời đời bị hư mất vì không thể chữa lành được. Trong sách tin mừng không thiếu những lời ám chỉ đến những hạng người như thế: “Người thu thuế và gái điếm vào Nước Thiên Chúa trước các ngươi”. Tuy nhiên, chúng ta phải hiểu cho kĩ: Chúa Giê su không muốn nói: “Họ sẽ vượt lên trước chúng ta” nhưng muốn nói “họ sẽ thế chỗ các anh, còn các anh thì sẽ bị lọai ra ngòai”. Thế mà những người thu thuế đó là những kẻ bất lương. Họ có thói quen ăn chận tiền thuế họ thu được. Hơn nữa, họ cộng tác với người La mã chiếm đóng. Còn về những gái điếm, không ai có thể chấp nhận cách sống của họ, cả khi họ thường là nạn nhân hơn là kẻ phạm tội.

Nếu Nước Trời được ban cho họ, chính bởi vì họ biết tiếp nhận sứ điệp của Chúa Giê su; nơi họ, mới nhìn thì tất cả dường như là lời khước từ, lơi thưa không đối với Chúa, nhưng đời sống của họ lại là một lời thưa “vâng”, bởi vì họ đã tin vào tình yêu Thiên Chúa đã mở cho họ một tương lai mới. Sự khốn khổ, bất hạnh, tội lỗi của họ đã như là một vết thương mở ra trong cuộc đời. Sự xấu đè nặng trên họ đã trở thành một cành cây cứu sống ban ơn Thiên Chúa.

“Một người có hai con..”. Người ta có thể nói rằng ông có một người con có hai diện mạo. Thỉnh thoảng chúng ta là người thưa vâng với Chúa rồi không làm gì cả. Điều đó xảy ra khi chúng ta từ chối dấn thân và nhận trách nhiệm trong cộng đòan ki tô hữu. Rồi có những ngày chúng ta nói: “Không”; chúng ta sa ngã trong tội lỗi; chúng ta quay lưng lại với tình yêu Thiên Chúa. Nhưng khi lãnh nhận ơn tha thứ của Chúa, chúng ta lại làm một khởi đầu mới. Vào lúc đó, chúng ta có thể đi làm lại trong vườn nho của Ngài.

Là người đã được rửa tội, tất cả chúng ta được sai đi. Sứ mạng của chúng ta đối với nhau là chứng minh tình yêu của Thiên Chúa bằng trọn vẹn cuộc sống của chúng ta, đó là gặp gỡ những người bị thương trên đường đời: những người đau khổ vì cô đơn, những bệnh nhân đang chờ đợi chúng ta thăm viếng, những người muốn một ai đó để thời giờ lắng nghe họ nói. Chính nhờ đó mà chúng ta làm chứng cho niềm hi vọng đang nâng đỡ chúng ta.

Lời mời gọi làm vườn nho cho Chúa cũng gởi đến cho chúng ta khi có cơ hội làm việc tông đồ: như giáo lí viên, hoạt động trong hội đòan..Chúng ta được sai đi để xây dựng một thế giới sống theo giới răn yêu thương Thiên Chúa và tha nhân. Chúng ta không thể chỉ bằng lòng với những lời nói hay, những diễn văn đẹp. Điều mà Chúa đang chờ đợi nơi chúng ta, đó là điều hành động thực tiễn. Ngồi không, hay từ chối nhận trách nhiệm là có lỗi.

Đức Ki tô biết rằng chúng ta bắt đầu bằng tiếng “không” từ chối như đứa con trong dụ ngôn. Sám hối thực sự là một con đường dài. Đối với người mà chúng ta gọi là “người trộm lành”, đó là giây phút cuối cùng. Cơ hội đã tới! Vâng, thế thì chúng ta hãy tiếp nhận lời mời gọi không ngừng nói với chúng ta: “Anh em hãy thay đổi lòng dạ, hãy sám hối!” Ngày mai là quá trễ. Xin Chúa dạy chúng ta biết mở lòng đón nhận lời Ngài nói để chúng ta quay trở lại với Ngài; xin Ngài dạy chúng ta đứng cậy dựa vào sức mình nhưng chỉ đặt niềm tin nơi tình yêu lạ lùng của Thiên Chúa mà thôi.

ĐÀO SÂU

1. HỎI. Qua dụ ngôn hôm nay, Chúa Giê su muốn dạy điều gì?

THƯA: Chúa Giê su muốn làm nổi bật sự tương phản giữa hai lời đáp trả và hành động theo sau của hai người con. Đứa thứ nhất xem ra vâng lời, rút cục lại không, còn đứa thứ hai lúc đầu từ chối nhưng cuối cùng lại vâng phục. Trong tương quan giữa hai người, lời nói rất quan trọng, nhưng sự kiện lại có giá hơn lời nói, bởi vì nó chứng thực lời nói không những trong tương quan với người khác mà còn đối với Thiên Chúa nữa.

2. HỎI. Con người có thể có khả năng sống thánh thiện không?

THƯA: Có thể với ơn Chúa, nhưng đừng quên rằng họ đang trên cuộc lữ hành trần gian. Hằng ngày, con người sống đối diện với sự lựa chọn cái tốt và từ chối cái tốt. Do vậy, trong mọi lúc, tự do của chúng ta bị thử thách. Đời sống con người là một lịch sử: nghĩa là một thực tại luôn trở thành và sẵn sàng chịu sự  biến đổi. Không những thay đổi bên ngòai hoàn cảnh hoặc thực tại, mà còn thay đổi sâu xa bên trong để lại dấu ấn nơi chính chúng ta.

3. HỎI. Cuộc sống con người là một “cuộc cảnh giác liên tục để không lạc đường”, đúng không?

THƯA: Đúng vậy, hình ảnh so sánh rất tuyệt vời: đời sống con người có thể so sánh với một chuyến du hành trên xa lô khi sống theo Lề luật vĩnh cửu của Thiên Chúa; trái lại, nó giống như một chuyến đi trên một con đường nhỏ ở thôn quê nếu sống dưới ách của Ma quỉ.

4. HỎI. Trên bình diện thiêng liêng, chúng ta phải đối diện với nguy cơ nào?

THƯA: Chúng ta phải đối diện với nguy cơ giữ đạo theo kiểu pha ri sêu: sống đạo theo tinh thần vị luật không có tâm hồn, không thực sự gắn bó với thánh ý Thiên Chúa. Nói khác đi, một sự thờ phượng trống rổng, chỉ có hình thức bên ngòai, không đi sâu vào tâm hồn, hạn hẹp trong việc tham dự thánh lễ chủ nhật dễ rơi vào kiểu mê tính dị đoan. 

5. HỎI. Trong bối cảnh cuộc rao giảng của Chúa Giê su, đâu là ý nghĩa của dụ ngôn?

THƯA: Ý nghĩa thực rõ ràng: người pha ri sêu, là những người mà Thiên Chúa trông đợi họ vâng phục, thì lại không vâng phục, trong khi những người tội lỗi, người thu thuế và đĩ điếm, những người đi ngang qua trước Nước Thiên Chúa thì lại đón nhận lời của Ngài. Vì thế, Ngài gọi họ vào làm vườn nho của Ngài. Vấn đề là làm theo ý của Cha. Cuộc sống ấm no hạnh phúc của chúng ta nằm trong thánh ý đó. Cha ban cho họ một cơ hội tốt. Vấn đề là họ có tự do đón nhận không.

6. HỎI. Chúa Giê su muốn thấy họ biến lời nói thành hành động?

THƯA: Chắc chắn là như vậy, nhất là bởi vì hành động có thể đặt người môn đệ trong trạng thái hoán cải thường xuyên.

7. HỎI. Sự im lặng của người cha trong dụ ngôn cũng có ý nghĩa?

THƯA: Đúng. Ngang qua sự im lặng của người Cha, Chúa Giê su muốn cho chúng ta thấy rằng Thiên Chúa kính trọng tự do của chúng ta, quyết định của chúng ta, sự lựa chọn của chúng ta. Ngài chờ xem điều mà chúng ta nói có đi đôi với điều chúng ta làm không. Trong mọi câu trả lời luôn có sự “hóan cải theo thánh ý của Ngài”, sự chấp nhận và gắn bó với lời của Ngài.

8. HỎI. Đáp lại lời mời của Chúa Giê su: “Hôm nay con hãy đi làm vườn nho cho Cha” thì câu trả lời của chúng ta hôm nay là gì?

THƯA: Thánh Phao lô gợi ý khi khuyên nhủ chúng ta: “Anh em hãy có cùng một tâm tình của Đức Ki tô Giê su” (Pl 2,5). Trong một đọan khác, thánh Phao lô viết: “Vì Đức Ki-tô Giê-su, Con Thiên Chúa, Đấng mà chúng tôi, là Xin-va-nô, Ti-mô-thê và tôi, rao giảng cho anh em, đã không vừa là "có" vừa là "không", nhưng nơi Người chỉ toàn là "có"” (2Cr 1,19). Nếu chúng ta muốn  sống phù hợp với tâm tình của Đức Ki tô đối với Cha Ngài, thì cách ứng xử của chúng ta sẽ không như cách của người con thứ nhất, nói thì có mà làm thì không, nhưng cũng không chỉ bắt chước đứa con thứ hai trong việc làm dù lúc đầu từ chối. Chúa Giê su nói với chúng ta rằng phải vâng lời trong lời nói cũng như trong hành động, phải trung thực trong những gì chúng ta nói và những gì chúng ta làm. Chúa Giê su đòi hỏi chúng ta phải mau mắn lắng nghe thánh ý luôn muốn tình yêu của Thiên Chúa Cha.

9. HỎI. Tân Ước khẳng định rằng Chúa Giê su Ki tô đã nên giống chúng ta mọi đàng, ngoại trừ tội lỗi; việc Chúa Giê su không có tội  không trái ngược với nhân tính thực sự của Ngài và cũng không loại trừ ý muốn và tự do thực sự nhân lọai của Ngài?

THƯA: Hoàn toàn không, việc không có tội không muốn nói rằng Đức Ki tô không chịu những thúc đẩy hay lôi kéo phức tạp cũng như khả năng tự thức mà mọi người đều có.

10. HỎI. Tân Ước khẳng định rằng Chúa Giê su Ki tô đã chia sẻ những giới hạn của chúng ta; nhưng không phải là giới hạn khiến chúng ta rơi vào tội lỗi?

THƯA: Đúng, Chúa Giê su đã chia sẻ với chúng ta những giới hạn và những gánh nặng mà chúng ta phải chịu đựng. Nhưng phạm tội thì hoàn toàn không. Thân phận thụ tạo và tội lỗi hoàn toàn khác nhau. Truyền thống Thánh Kinh và Ki tô giáo luôn chống lại một sự đồng hóa giữa hai thực tại trên và không quan niệm tội như một thực tại thụ tạo, nhưng đúng hơn là sự phủ định và phá hủy thực tại thụ tạo. Bản tính con người bao gồm khả năng phạm tội chứ không phải tình trạng tội lỗi.