CHỦ NHẬT 1 VỌNG C
Chúng ta bắt đầu mùa VỌNG: thời gian bốn tuần chuẩn bị mừng lễ GIÁNG SINH, kỉ niệm Chúa Giê su giáng trần, và đồng thời chuẩn bị đón mừng Chúa Giê su sinh ra trong tâm hồn chúng ta hôm nay. Phụng vụ giúp chúng ta hiệp thông với tâm tình của những người xưa chờ đợi Đấng Cứu thế Giải phóng, để đến lượt chúng ta chờ đợi Đấng sẽ trở lại.
Sách Tiên tri Giê rê mi a 33,14-16:
Không một tiên tri nào sống những giây phút cuối cùng của thế gian mãnh liệt hơn Giê rê mi a. Bị chìm ngập trong cảnh hổn loạn hoàn tòan, ngài vẫn không ngừng tiếp tục hi vọng vào Thiên Chúa. Tiếng nói cuối cùng không thuộc về những thế lực thù nghịch tàn phá, nhưng thuộc về Sự SỐNG. ĐỨC KI TÔ, ĐẤNG MESSIA sẽ ngự đến
Thánh vịnh 24:
Tuyệt vọng trước những khó khăn, tác giả Thánh vịnh quay hướng về Thiên Chúa, là Đấng nhân từ và hay thương xót. Ông chờ đợi ơn tha thứ, niềm hi vọng và ánh sáng cần thiết để tiếp tục lên đường bất chấp những trở ngại. Cùng với ông, chúng ta hãy hi vọng và hướng về phía trước.
Thư gửi tín hữu Tê xa lô ni ca 3,12-4,2:
Thánh Phao lô viết cho các bạn hữu của ngài ở Tê xa lô ni ca, nơi mà ngài đã sống qua một thời gian. Trước tiên ngài nhấn mạnh đến lòng xác tín đầy hân hoan: Chúa Giê su đã chết và sống lại, SẼ TRỞ LẠI thiết lập Vương quốc vinh quang của Ngài và sẽ cho tất cả những ai hiệp nhất với Ngài tham dự vào. Ở đây, Phao lô mời gọi tín hữu của ngài tiếp tục tiến tới trong đời sống thánh thiện ngỏ hầu chuẩn bị cho Đức Ki tô trở lại.
Tin mừng Lc 21,25-28.34-36
NGỮ CẢNH
Như Mát thêu và Mác cô, Luca cũng thuật lại một diễn từ Cánh chung của Chúa Giê su về lúc cuối thời gian. Bút pháp và hình ảnh được vay mượn từ văn chương Khải Huyền, là loại văn được sách tiên tri Đa niên khởi xướng 200 năm trước và được phổ biến trong văn chương Do thái thời Chúa Giê su. Luca cũng đặt giáo huấn nầy sau một loạt các cuộc tranh luận với các lãnh đạo Do thái giáo và ngay trước trình thuật Khổ nạn. Như thế, Lc đã coi giáo huấn nầy như là diễn từ cuối cùng của Chúa Giê su.
Tuy nhiên có vài điểm khác biệt: trước tiên Luca đặt diễn từ nầy trong đền thờ chứ không ở trên núi Ô liu như Mát thêu và Mác cô; kế đến, Chúa Giê su cũng không ngỏ lời với các môn đệ, mà với dân chúng. Cuối cùng nhưng đặc biệt hơn hết, Luca phân biệt rõ ràng những cuộc bách hại các môn đệ phải chịu với việc đền thờ bị phá huỷ, là những biến cố sẽ xảy ra “trước” (21,9.12) giờ phút tận cùng.
Ba lời dạy chủ yếu của giáo huấn nầy là: không được tin rằng giờ phút quang lâm vinh hiển của Con người sẽ xảy ra nay mai, vì sẽ có một thời gian dài bách hại đi trước. Tuy nhiên chiến thắng là một điều chắc chắn: Vương quốc của Thiên Chúa sẽ được Con Người thiết lập. Do đó đời sống của người tín hữu phải được nuôi dưỡng bằng sự kiên trì, cầu nguyện và tỉnh thức.
Có thể đọc đoạn tin mừng nay theo bố cục sau đây: sau phần nhập đề (23,5-7) là lời cảnh giác khởi đầu (21,8-9); các dấu chỉ và tai ương (21,10-11); các biến cố xảy ra trước: bách hại (21,12-19); Giêrusalem bị tàn phá )21,20-24), các tai ương trong vũ trụ và Con người đến (21,25-33), lời khuyến dụ cuối cùng (21,34-36).
TÌM HIỂU
Những điềm lạ: sau khi nói đến những biến cố lịch sử chắc chắn được biết đến (21,8-9.12-19.20-24), Luca liền chuyển sang viễn tượng xa hơn trong các câu 10-11 về lúc cuối thời gian, được báo trước qua các dấu chỉ vũ trụ. Những hình ảnh nầy thuộc thành phần văn chương khải huyền mô tả cuộc phán xét chung bao gồm những cuộc xáo trộn trong toàn thể vũ trụ. Nhưng tất cả cũng dừng lại ở những hình ảnh mà thôi.
Người ta: trong khi Mát thêu và Mác cô trình bày tỉ mỉ các tai ương vũ trụ, thì Luca tập chú vào phản ứng của con người trước các hiện tượng ấy. Đối với ông, cái kết cục của thế gian trước tiên là một thảm kịch của thế giới loài người.
Con Người: vắn gọn hơn Mát thêu và Mác cô (x. Mc 13,26-27), Lu ca chỉ nói về Đức Ki tô vinh hiển, mà việc Ngài quang lâm sẽ là nguồn gốc mang lại ơn cứu độ. Luca cũng trình bày Đức Ki tô như là Con Người của Đa niên 7,13, nơi Ngài qui tụ toàn bộ dân Thiên Chúa bị bách hại, và tiếp nhận từ Thiên Chúa mọi quyền năng để cứu độ con người.
Anh em hãy đứng thẳng: chi tiết nầy của riêng Luca. Sau khi đã mô tả sự kinh hoàng và hoảng hốt, Chúa Giê su mời gọi các môn đệ hãy hy vọng. Các biến cố lịch sử và các dấu chỉ bách hại của thời cuối cùng chắc chắn là đáng sợ, tuy nhiên người tín hữu không được hoảng hốt. Trái lại phải “ngẩng đầu lên” bởi vì các dấu chỉ ấy loan báo chiến thắng của Chúa và sự giải thoát cho chính bản thân mình.
Được cứu chuộc: từ nầy chỉ xuất hiện ở đây trong các sách Tin Mừng. Nó thuộc kho từ vựng của Thánh Phao lô để chỉ công trình cứu độ được Chúa Giê su hoàn tất (Rm 3,24).
Anh em phải đề phòng: đoạn nầy của riêng Luca: mở đầu như lời cảnh giác tiên khởi (21,8-9) làm thành đỉnh cao của toàn diễn từ. Tuy nhiên hướng đi thì đã thay đổi: việc Con Ngưòi quang lâm không còn được báo trước bởi nhiều thứ dấu chỉ nữa. Ngài xuất hiện một cách bất ngờ không ai đoán biết trước, như trong dụ ngôn về việc tỉnh thức (12.35-48) hoặc trong lời nhắc nhở về Ngày của Con Người (16,22.36). Do đó, các tín hữu cần phải tiếp tục tỉnh thức.
Ra nặng nề: thái độ tỉnh thức phải bao gồm việc từ khước các cám dỗ thường thấy (x. 12,45; 1Tx 5,6-7; Rm 13,13) và nhất là các mối bận tâm thế tục làm cho con người sao lãng việc chính yếu cần thiết (x. 8,14; 12,22-31; 17,27-28).
Chiếc lưới: hình ảnh chiếc lưới của người đánh bắt chim được tiên tri Isaia dùng trong đoạn 24,17-18 để mô tả cuộc phán xét chung thẩm. Lời cảnh giác của Chúa Giê su không chỉ ngỏ với những người đang qui tụ nghe Ngài trong đền thờ, mà cho “tất cả những người cư ngụ trên khắp mặt đất”.
Hãy tỉnh thức và cầu nguyện luôn: (x.18,1). Lời cầu nguyện liên lỉ cho phép các tín hữu duy trì sự tỉnh thức. Như thế họ sẽ có thể vượt qua các thử thách của thời cuối cùng và đứng vững trước sự xét xử của Con Người.
SỨ ĐIỆP
Hôm nay chứng ta bước vào mùa Vọng.
Vọng là chờ đợi Chúa Giê su đến, và chuẩn bị mừng lễ giáng sinh Ngày đó chúng ta sẽ vui mừng kỉ niệm Đức Ki tô đấng cứu độ giáng sinh. Nhưng các bài đọc hôm nay hướng chúng ta đi xa hơn: Chúa Giê su mà chúng ta sẽ kỉ niệm ngày giáng sinh chính Ngài sẽ trở lại. Ngày ấy, Ngài sẽ đưa lịch sử con người đến cùng đích. Đó sẽ là một biến cố đầy hạnh phúc. Các bài đọc chủ nhật hôm nay là một lời mời họi hãy hi vọng. Thiên Chúa của chúng ta là một Thiên Chúa trung thành giữ lời hứa ban hạnh phúc.
Tin mừng ấy đến với chúng ta trong một thế giới biến động đầy lo âu. Tiên tri Giê-rê-mi-a nói với một dân tộc đang phải chỉu đau khổ vì thất bại và cùng cực. Ông loan báo cho họ một tương lai tuyệt vời. Thiên Chúa của chúng ta là Thiên Chúa cứu độ và giải thoát. Ngài là Đấng đã nhìn thấy cảnh lầm than của dân Ngài. Không những lầm than vật chất mà đặc biệt là lầm than trong đời sống thiêng liêng. Ngài mời gọi người tội lỗi tìm về chính lộ để trở lại với Ngài. Ngài yêu thích những người khiêm nhu và mong manh nhất. Ngài chăm sóc họ một cách đặc biệt. Tin mừng ấy thực hiện một cách đặc biệt nơi Chúa Giê su. Với Ngài, Nước Thiên Chúa đã hiện diện.
Các bài đọc khác nói với chúng ta về việc Chúa Giê su đến lần thứ hai. Viết cho tín hữu Tê-xa-lô-ni-ca, Thánh Phao lô mời gọi họ hãy chuẩn bị. Ngày ấy, Chúa sẽ trở lại cùng với tất cả các thiên thần và các thánh để cho mọi người biết một thế giới mới đến từ Thiên Chúa. Tất cả chúng ta được mời gọi tích cực chuẩn bị cho biến cố ấy. Thánh Phao lô khẩn khoản kêu mời chúng ta hãy sống cho xứng đáng với mục tiêu ấy. Ngài khuyên phải sống “thánh thiện, không có gì đáng chê trách trước mặt Thiên Chúa Cha”. Trong ngày chúng ta chịu phép rửa, chúng ta dấn thân trên những con đường đức tin. Thế nên, chúng ta không được dừng lại, mà phải không ngừng “lớn lên và phong phú trong tình yêu”.
Vì vậy, chúng ta không được bằng lòng với một cuộc sống “sao cũng được”. Tin mừng mời gọi chúng ta phải làm một cuộc trở về đích thực trong tâm hồn. Phải khởi hành lại mỗi ngày với những đòi hỏi mới của đức Ki tô. Ngài luôn đi trước chúng ta để mời gọi đạt đến những kỉ lục mới trong lãnh vực tình yêu: “Anh em hãy tấn tới nhiều hơn nữa”. Như Ngài, chúng ta phải quên đi còn đường đã đi qua và nhắm thẳng tới trước mà chạy” (Pl 3,14). Mục tiêu ấy chính là Đức Ki tô, đó chính là Nước công chính bình an và yêu thương.
Trong bài tin mừng, Thánh Luca cho chúng ta biết Chúa Giê su nói với các môn đệ về việc Ngài sẽ trở lại trần gian. Lần nầy không giống như lần đến trước kia. Khi sống lại, Ngài không ngừng đến và tiếp tục đến. Qua cái chết và sự phục sinh, Ngài mở ra cho chúng ta thế giới thần linh; Ngài cống hiến cho chúng ta đời sống thần linh. Ngài không đến để thiết lập một Vương quốc mới nơi trần gian như chính Ngài đã báo trước: “Nước của Tôi không thuộc chốn nầy”. Ngài sẽ đến đế đưa chúng ta vào Vương quốc của Thiên Chúa, vì Ngài là Vua, “Mục tử chăn dắt cả nhân loại. Ngài nhìn mỗi người chúng ta bằng một cái nhìn đầy trìu mến và yêu thương.
Hôm nay, Chúa Giê su mời gọi chúng ta “hãy ngẩng đầu lên”. Ngày Của Con Người sẽ ập đến như một chiếc lưới, thế mà chúng ta lại coi thường việc tình thức. Nếu chúng ta muốn đi đón Chúa ngự đến, chúng ta cần phải tỉnh thức và cầu nguyện. Nhồ thế, khi đến, Ngài sẽ không bắt gặp chúng ta đang ngủ quên hay chểnh mảng. Người tín hữu cũng phải là người “hi vọng”bằng cách tỏ cho mọi người biết rằng việc Chúa đến là một tin vui, là điều duy nhất có thể canh tân chúng ta một cách toàn diện.
Trong suốt mùa Vọng, Lời Chúa mời gọi chúng ta: “Đừng để lòng trí ra nặng nề vì chè chén say sưa, và lo lắng sự đời”. Tin mừng mời gọi chúng ta sống yêu thương mỗi ngày một cách quảng đại. Mà điều đó chỉ có thể làm được nếu chúng ta kết hợp với trái tim Chúa Giê su chan chứa tình yêu phổ quát. Nhờ vậy mà Giáng sinh sẽ đem chúng ta vào một niềm vui lớn chuẩn bị cho việc đón chờ Ngài trở lại. Trên đường dẫn đến đó, Ngài sẽ là bạn đồng hành và là lương thực cho chúng ta. Xin cho chúng ta được trung thành đến với Ngài trong suốt mùa Vọng nầy bằng một cuộc sống tỉnh thức và cầu nguyện như chính Ngài đã dạy chúng ta.
ĐÀO SÂU
1. HỎI: Bài đọc 1 có nội dung như thế nào?
THƯA: Bài đọc 1 trích từ sách tiên tri Giê-rê-mi-a (33,14-16) là sấm ngôn báo trước về những điều tốt lành mà Thiên Chúa sẽ thực hiện cho dân Ít-ra-en cũng như cho chi tộc Giu-đa và thành thánh Giê-ru-sa-lem. Thiên Chúa sẽ cho xuất hiên một mầm non, tức là Đấng Công Chính nối nghiệp vua Đa-vít, cứu thoát Giu-đa, tạo an cư lạc nghiệp cho Giê-ru-sa-lem. Đấng Công chính ấy chính là Đức Giê-su Ki-tô.
2. HỎI: Bài đọc 1 khuyên ta điều gì?
THƯA: Bài đọc một khuyên chúng ta hãy vững tâm tin tưởng vào Thiên Chúa. Niềm tin ấy dựa trên hai lí do: thứ nhất vì Thiên Chúa không bao giờ thất hứa, nhưng luôn thực hiện những gì Ngài đã hứa. Và lí do thứ hai: Chúa là sự công chính của chúng ta. Việc biến đổi thế giới là công việc trọng đại, sẽ không đến từ những cố gắng của chúng ta, mà đến từ quyền năng của Thiên Chúa!
3. HỎI: Chúng ta phải đọc bài tin mừng như thế nào?
THƯA: Nếu chúng ta đọc bài tin mừng theo nghĩa đen, chúng ta sẽ không tìm ra sứ điệp mà nó muốn gửi đến cho chúng ta, bởi vì bản văn nầy được viết theo văn loại khải huyền. Đó là loại văn thường mô tả những biến cố khủng khiếp dễ làm cho người đọc khiếp sợ, nhưng thực ra đó là cách thức mạc khải, tức là vén bức màn che để lộ ra những chân lí cần thiết cho đời sống đức tin. Bởi đó, sách Khải huyền chính là sách Mạc khải.
4. HỎI: Văn loại khải huyền có những đặc tính nào?
THƯA: Văn loại khải huyền có ít nhất bốn đặc tính sau đây:
- một là nhắm đến các độc giả đang phải đau khổ vì thảm cảnh chiến tranh, vì bị ngoại bang chiếm đóng, đặc biệt bị bách hại vì đức tin.
- hai là để an ủi người tín hữu trong những lúc cùng khốn, khuyến khích họ bền đỗ cho đến cùng.
- ba là cho biết mặt trái của lịch sử, và loan báo chiến thắng cuối cùng thuộc về Thiên Chúa. Vì thế nó luôn hướng về tương lai, về một thế giới được đổi mới.
- bốn là mời gọi người tín hữu hãy tỉnh thức năng động: phải nuôi dưỡng cuộc sống hằng ngày bằng niềm hi vọng ấy.
5. HỎI: Đoạn tin mừng hôm nay có bốn đặc tính trên không?
THƯA: Có. Bài tin mừng hôm nay hội đủ bốn đặc tính ấy, đó là:
- Lời dành cho thời gian cùng khốn, khi mô tả những dấu hiệu kinh khủng nhằm loan báo rằng thế giới hiện tại nầy sẽ qua đi.
- Lời an ủi mời gọi người tín hữu hãy đứng vững.
- Lời mạc khải khi loan báo Con Người ngự đến.
- Lời mời gọi hãy tỉnh thức năng động
6. HỎI: Theo các bài đọc hôm nay, người tín hữu được mời gọi làm chứng điều gì?
THƯA: Theo các bài đọc hôm nay, người ki tô hữu được mời gọi:
- làm chứng đức tin trong một tình thế vô vọng theo cái nhìn của con người.
- làm chứng đức mến như lời khuyên của thánh Phao lô: “Xin Chúa cho tình thương của anh em đối với nhau và đối với mọi người ngày càng thêm đậm đà thắm thiết, cũng như tình thương của chúng tôi đối với anh em vậy”(1 Tx 3,12).
- làm chứng đức cậy trong khi mọi sự dường như sụp đỗ: “Anh em hãy đứng thẳng và ngẩng đầu lên, vì anh em sắp được cứu chuộc”(Lc 21,28).
7. HỎI: Những điềm lạ trong trời đất có ý nghĩa gì?
THƯA: Các sách Khải Huyền thường kể những điềm lạ trong trời đất làm khung cảnh cho cuộc phán xét sau cùng. Các tiên tri thường hay mô tả như thế khi nói về các cuộc chiến thắng của Thiên Chúa trên các đạo binh trên trời hay các vị thần ngoại khác. Ở đây Chúa Giê su không nghĩ đến cuộc giao chiến giữa Thiên Chúa và các thần ngoại, mà chỉ có ý nói lên sự can thiệp dứt khoát của Thiên Chúa trên vũ trụ mà Ngài sắp giải phóng khỏi sự dữ (X. Rm 8,19-22; Kh 21,1-8)
8. HỎI: Khi kể lại những điềm lạ trên trời, thánh Luca chú tâm đến điều gì?
THƯA: Thánh Luca chú ý đến các phản ứng loài người lúc ngày tận thế đến (cc 25b-26). Như thế ông trung thành hơn với tư tưởng của Thánh kinh và của Chúa Giê su: thảm kịch cánh chung trước hết là thảm kịch của con người.
9. HỎI: Còn khi mô tả cuộc quang lâm của Chúa, Luca chú ý đến điều gì?
THƯA: Luca chú ý đến quyền năng và vinh quang của Chúa Giê su, đấng chiến thắng sự ác và Chủ tể Nước Trời.
10. HỎI: Bản văn kết thúc trình bày sự quang lâm của Chúa bằng lời khuyến dụ như thế nào?
THƯA: Trước tiên là lời mời gọi mọi người hy vọng. Các biến cố mà Chúa Giê su vừa loan báo thật đáng sợ. Nhưng đối với người tín hữu của Chúa Giê su thì không có gì phải lo sợ, vì những biến cố ấy biểu lộ chiến thắng và quyền lực của Ngài. Qua các chuyển biến trong thế giới cho tới nay vẫn bị tội lỗi thống trị, họ phải biết nhận ra rằng Nước Thiên Chúa đã gần, đã đến ngày họ được “cứu chuộc”.
11. HỎI: Và kế đến?
THƯA: Và kế đến là lời mời gọi phải tỉnh thức thường xuyên. Là phải tránh xa những cám dỗ tội lỗi cũng như mối bận tâm trần tục làm họ quên mất thứ của cải duy nhất đáng kể. Kế đến phải sẵn sàng, vì ngày ấy đến bất chợt mọi người như chiếc lưới bất ngờ ập xuống con mồi. Và cuối cùng là cầu nguyện không ngừng.