LỄ CHÚA GIÊ SU CHỊU PHÉP RỬA
Con Thiên Chúa và đám tội nhân
Thánh lễ nầy là một lời mời gọi nhớ lại phép Rửa mà mỗi người chúng ta đã lãnh nhận. Được sinh ra bởi Tình yêu Thiên Chúa Cha, chúng ta có thực sự mở ra cho Thiên Chúa hiện diện trong chúng ta không? Chúng ta có cảm nhận mình được sinh ra trong sự Sống của Thánh Thần không? Cuộc sống hằng ngày của chúng ta có giúp nhớ đến phép Rửa của chúng ta không?
Sách Tiên tri Is 42, 1-4.6-7
Tiên tri cố gắng mô tả đấng Messia được chờ đợi mang đến ơn cứu độ dứt khoát. Ông đã thoáng thấy một dung mạo một người tôi tớ đầy Thần khí Thiên Chúa để có thể mạc khải Tình yêu. Sự Giải thoát đích thật hệ tại ở việc tâm hồn con người quay trở về với Thiên Chúa để có thể kết Giao ước với Người.
Thánh Vịnh 28
Đây là một bài Thánh ca chúc tụng Thiên Chúa quyền năng có thể chế ngự những cơn bảo táp dữ dằn. Theo nghĩa thiêng liêng, Thánh vịnh nầy tôn vinh Thần Khí của Thiên Chúa, là sức mạnh nâng cả thế gian lên. Sức mạnh thần linh ấy giải thoát chúng ta bằng cách mạc khải cho chúng ta biết mình đích thực là ai.
Sách Công vụ 10, 34-38
Các ki tô hữu Do thái đầu tiên tin rằng Ơn cứu độ chỉ dành cho các phần tử trong Dân Do thái. Nhưng Thánh Luca, tác giả sách Công vụ lại nhấn mạnh rằng Thánh Thần đã hoạt động trong thế giới ngọai giáo. Như Phêrô trong một giấc mơ, nhận được lệnh phải đến với viên Bách quản Rô ma một người ngoại giáo. Qua đó, Phê rô tôn vinh Chúa đã làm cho các tín hữu gia tăng.
Tin mừng: Mt 3,13-17
NGỮ CẢNH
Đọan tin mừng nầy năm trong bộ ba trình thuật chuẩn bị Chúa Giê su bước vào cuộc đời rao giảng: Gioan Tẩy giả (3,1-12), Chúa Giê su chịu phép rửa (3,13-17), Chúa Giê su bị thử thách (4,1-11).
Có thể đọc theo bố cục sau đây:
3,13: nhập đề vào biến cố Chúa Giê su chịu phép Rửa
3,14-15: đối thoại giữa Chúa Giê su và ông Gioan
3,16-17: biến cố thần hiển theo sau phép Rửa.
TÌM HIỂU
Một mực can Người: chỉ có Mt thuật lại cuộc tranh luận ở các câu 14-15. Nó cho thấy các ki tô hữu trong cộng đoàn Mt phải khó khăn như thế nào để chấp nhận một đức Giê su phải hạ mình trước mặt ông Gioan, khiêm nhường xin lãnh nhận phép rửa thống hối, sống trong sự thấp hèn, và xoá mình trước mặt thù địch và chấp nhận thập giá.
Giữ trọn đức công chính: đối với Mt, sự công chính là đức tính nền tảng, hệ tại ở việc đặt mình vâng phục và trung thành với thánh ý của Thiên Chúa, cả khi thánh ý ấy có vẻ mầu nhiệm và tối tăm. Nhờ bằng lòng vâng phục dìm mình dưới dòng nước sự chết, Chúa Giê su nhận được vương quyền (Tv 2,7).
Đây là: trong Mt, tiếng nói từ trời, không trực tiếp nói với Chúa Giê su, dường như muốn trao ban cho Ngài một sứ mạng và do đó muốn tấn phong Ngài. Tiếng nói ấy loan báo cho đám đông: “Đây là Con Ta yêu dấu”. Đó là lời công bố long trọng mạc khải bản tính đích thật của Chúa Giê su Na gia rét: Ngài là Con Thiên Chúa.
Các tầng trời mở ra: niềm hi vọng cánh chung mà tiên tri Isaia mơ ước (Phải chi Ngài xé trời mà xuống, Is 63,19) nay đã được thực hiện trong biến cố Chúa Giê su chịu phép Rửa.
Chim bồ câu: phải để ý chỗ nầy: phải đọc là: Thần Khí Chúa đáp xuống như chim bồ câu, chứ không phải: Thần khí như chim bồ câu..Không chỗ nào Kinh Thánh coi chim bồ câu là hình ảnh của Thần khí Thiên Chúa, nhưng chỉ mô tả chuyển động của Thần khí Thiên Chúa giống như chim bồ câu bay lượn sát trên đàn con, để nói rằng: Thần khí là một hữu thể siêu việt chứ không phải là một sức mạnh phát xuất từ con người hay thiên nhiên. Thần khí hoạt động vừa dịu dàng vừa gần gũi. Như thế, Mt muốn nói đến cách thức Thần khí đến và tác động trên Chúa Giê su.
Đây là Con yêu dấu của Ta: lời nầy nhắc lại Tv 2,7: “Con là con của Cha, ngày hôm nay Cha đã sinh ra con” và Is 42,1: “Đây là người tôi trung Ta nâng đỡ, là người Ta tuyển chọn và quí mến hết lòng, Ta cho thần khi Ta ngự trên nó”. Mt gợi ý Chúa Giê su là Israel mới.
Câu nầy được lặp lại y như thế trong trình thuật Hiển dung (x. 17,5), qua đó Mt muốn cho thấy, việc Chúa Giê su được tôn vinh không chỉ là kết quả của cuộc Khổ nạn, mà còn cả cuộc đời khiêm hạ của Ngài, khởi đầu với sự hạ mình khiêm nhu trong phép Rửa. Do đó, trình thuật phép Rửa là một cuộc thần hiển ngỏ với độc giả Tin mừng.
SỨ ĐIỆP
Một điều thường thấy ngày nay là trong nhiều gia đình ki tô hữu, cha mẹ không đưa con đến nhà thờ để rửa tội, mà đợi cho nó khôn lớn. Một ngày nọ, một bà mẹ cho biết lí do: “Chúa Giê su đã được rửa vào lúc 30 tuổi”. Khi vị linh mục đã cắt nghĩa rằng phép rửa đó không giống phép rửa của chúng ta, thì bà mẹ trả lời: “Nhưng con cũng muốn con cái được rửa như Chúa Giê su”.
Thật là một kiểu lí luận không thể hiểu nỗi. Nhưng phải xác định rằng có một sự khác biệt to lớn giữa hai phép rửa. Phép rửa mà Gioan Tẩy giả đề nghị chỉ nhằm mục đích chuẩn bị cho Đấng Messia đến. Đó là dấu chỉ cho thấy rằng con người muốn sám hối và thanh luyện bản thân. Hiện nay hằng năm, người Ấn độ có thói quen trầm mình trong dòng nước sông Hằng Hà để tự giải thoát mình khỏi kiếp luân hồi. Tội lỗi ăn sâu vào da thịt nên con người tìm mọi cách giải thoát mình.
Trong nước sông Giorđan, Gioan mời gọi những ai đi tìm bình an trong tâm hồn rửa sạch lỗi lầm của mình, ngài dùng một ngôn ngữ rất mạnh khuyên họ phải ăn năn sám hối. Trong số đó, có những người thu thuế tai tiếng, những anh lính dã man, chuyên cướp bóc tài sản người khác và cũng có những người Pharisêu tự hào, tưởng rằng mình công chính. Khi gọi họ là nòi rắn độc, ông ám chỉ đến con rắn khởi thủy đã lôi kéo ông Adong và bà Evà phạm tội. Ông thấy cần phải cho họ hiểu rằng họ thuộc dòng dõi ấy. Đó là một cách nhấn mạnh rằng trước khi đạt đến mức độ sám hối thực sự, còn rất nhiều việc phải làm.
Và đây, Chúa Giê su đến trà trộn vào trong đám đông những người tội lỗi để xin chịu phép rửa như họ. Thế nhưng, vì Ngài không có tội gì cần được tha thứ, nên không cần phải thực hiện bước thanh luyện đó. Trái lại, đám đông đến với Gioan để giải thoát mình khỏi tội bằng cách trầm mình xuống nước. Còn đối với Chúa Giê su, Ngài muốn ở giữa những con người tội lỗi và liên đới với họ để khẩn cầu Thiên Chúa ban bình an. Khi dìm mình trong dòng nước, Ngài hoàn toàn không vướng mắc tội, và khi từ dưới nước đi lên, Ngài gánh vác tội lỗi trần gian. Đó là hình ảnh cho thấy Ngài đã để mình chìm sâu xuống đáy thân phận con người.
Cũng một Đức Ki tô ấy tiếp tục hiện diện trong những khổ đau trần thế chúng ta. Ngài cũng hiện diện ở giữa những nạn nhân của các tai ương trên toàn thế giới. Ngài ở giữa những kẻ đói khát, trần truồng, vô gia cư, không việc làm, những người đau yếu và tù tội. Ngài đồng hóa với mỗi người trong họ, cả khi họ không cùng một tôn giáo với chúng ta. Chương trình to lớn của Ngài là dẫn tất cả họ về với Cha.
Đó là tin mừng được xác định qua một biến cố quan trọng. Thật vậy, thánh Mát thêu kể lại rằng khi Chúa Giê su đã được rửa thì trời mở ra và tiếng của Chúa Cha vang xuống: “Đây là Con ta yêu dấu, Ta hài lòng về Ngài”. Từ rất lâu, trong Cựu Ước người ta tìm hiểu tại sao Thiên Chúa lại im tiếng. Một vài người thì gọi đó là một sự trừng phạt. Trái lại, một số khác lại nghĩ rằng đó là cách Thiên Chúa kiên trì không muốn trừng phạt (Is 57, 11). Dù hiểu theo kiểu nào đi nữa, thì sự im lặng của Thiên Chúa là hậu quả của tội lỗi Israên.
Nhưng giờ đây, tương quan giữa Thiên Chúa và dân của Người được tái lập. Cử chỉ được hoàn thành trong phép rửa nầy hướng chúng ta đến tương lai, nhưng mạc khải chính yếu đến từ trời. Tin mừng hôm nay nói với chúng ta rằng, cả chúng ta nữa, chúng ta là con cái yêu dấu của Cha. Thật là một tin vui khơi dậy trong chúng ta niềm hân hoan và hi vọng.
Một cách cụ thể, người ta có thể nói rằng phép rửa của Chúa Giê su đã dìm Ngài trong tội lỗi và nỗi khốn cùng của con người. Còn phép rửa ki tô giáo thì khác hẳn. Nó đưa chúng ta vào trong tình yêu của Thiên Chúa là Cha, Con và Thánh thần. Nó tháp nhập chúng ta vào trong một đại gia đình gọi là Giáo Hội. Chính vì lẽ đó mà phép rửa Ki tô giáo được cử hành trong cộng đoàn họp nhau để cử hành Thánh lễ. Bí tích ấy trước tiên không phải nghi thức mừng sự sinh ra, nhưng là mừng quà tặng của Thiên Chúa nhận chúng ta là con. Người ta không chọn Thiên Chúa, nhưng chính Người chọn chúng ta và yêu thương chúng ta trước. Người không ngừng đi bước trước về phía chúng ta vì Người gắn bó với từng người chúng ta như là của quí giá nhất của Người.
Đó là tin mừng đem lại cho đời sống chúng ta một ý nghĩa, và chúng ta không thể giữ nó cho riêng mình. Phép rửa Ki tô giáo là điểm khởi hành cho một giai đoạn mới, đó là việc dấn thân đi theo Chúa, một lời mời gọi trở thành nhà truyền giáo. Quà tặng ấy Thiên Chúa ban như một ánh sáng chuyển thông cho chúng ta để soi sáng cả thế giới: “Sự mong manh của Giáo hội ít khi phát xuất từ những tấn công bên ngoài mà thường hơn là do sự tầm thường của những phần tử trong Giáo Hội”.
Để tránh những lệch hướng đó, cần thiết phải quan tâm đến việc giáo dục đức tin trong gia đình. Mọi đứa trẻ đều phải học đi và học nói, tức là những yếu tố cần thiết để sống. Thì cũng thế, những ai đã chịu phép rửa, đều phải học nói với Thiên Chúa, học đi đến với Người, học biết cách cử hành và làm chứng cho tình yêu Người.
Với thánh lễ hôm nay, chúng ta đi vào mùa thường niên, dù không có nhiều lễ trọng nhưng cũng quan trọng, vì đó chính là thời gian cần thiết để lớn lên trong sự trung thành và lắng nghe lời Thiên Chúa. Ước gì chúng ta khám phá và tái khám phá rằng chúng ta tất cả đều là con yêu dấu của Cha.
ĐÀO SÂU
1. HỎI: Nội dung bài đọc một như thế nào?
THƯA: Bài đọc một trích đoạn từ sách Isaia chương 42 ghi lại lời Thiên Chúa phán dạy về/với Người Tôi trung được Người giao cho sứ mạng cứu độ loài người.
2. HỎI: Phần đầu bài đọc một nói về điều gì?
THƯA: Phần đầu là lời Thiên Chúa giới thiệu Tôi tớ của Người “Người sẽ làm sáng tỏ công lí trước muôn dân” (42,1). Công lí của Thiên Chúa không phải là một bản án xét xử, mà là lời mang lại ơn cứu độ và tự do cho loài người.
3. HỎI: Phần thứ hai nói về điều gì?
THƯA: Phần thứ hai là lời Thiên Chúa cắt nghĩa cho người tôi tớ sứ mạng mà Người giao phó: “Ngươi sẽ mở mắt cho những ai mù loà, đưa ra khỏi tù những người bị giam giữ, dẫn ra khỏi ngục những kẻ ngồi trong chốn tối tăm”(42,7).
4. HỎI: Sứ mạng của người Tôi tớ có tầm mức như thế nào?
THƯA: Sứ mạng của người Tôi tớ có tầm mức phổ quát dành cho tất cả mọi người, không trừ ai. Chính Thiên Chúa nói: “Ta là ĐỨC CHÚA, Ta đã gọi ngươi, […] Ta đã nắm tay ngươi, đã gìn giữ ngươi và đặt làm giao ước với dân, làm ánh sáng chiếu soi muôn nước” (42,6).
5. HỎI: Người tôi tớ ấy là ai?
THƯA: Lời sấm Isaia mô tả một người tôi tớ Thiên Chúa, được giao phó sứ mạng cứu độ cho dân tộc và cho cà nhân loại, được thần khí Thiên Chúa ngự xuống, đó chính là đấng Messia mà người Do thái trông đợi. Chính Ngài sẽ thiết lập Vương quốc Thiên Chúa trên trần gian và mang đến cho mọi người hạnh phúc đích thật.
6. HỎI: Bối cảnh của bài tin mừng như thế nào?
THƯA: Sau khi thuật lại thuật lại việc ông Gioan Tẩy giả rao giảng và kêu gọi mọi người sám hối (3, 1-12), Thánh Mát thêu nói đến phép Rửa của Chúa Giê su. Đây là lần xuất hiện đầu tiên của Chúa Giê su trước công chúng. Và phép Rửa Ngài chịu là mạc khải đầu tiên cho thấy Ngài là ai. Do đó, đoạn tin mừng nầy là trung tâm của chương 3 và 4.
7. HỎI: Đâu là ý nghĩa phép Rửa của Chúa Giê su trong Tin mừng Thánh Mát thêu?
THƯA: Qua phép Rửa, Chúa Giê su tỏ cho thấy Ngài liên đới với các tội nhân. Như thế, thay vì xuất hiện như vị Thẩm phán cánh chung đến quét sạch sân lúa trong cơn thịnh nộ, Ngài lại tự hủy trong dòng nước sông Gio đan, và cho thấy trước giờ Khổ nạn mà Ngài sẽ phải chịu để cứu độ mọi người.
8. HỎI: Khung cảnh đầu tiên thánh sử Mát thêu cho thấy là gì?
THƯA: Chúa Giê su từ Ga li lê đến bờ sông Gio đa nô, hòa mình cùng với nhiều người Do thái tội lỗi đến xin Gioan Tẩy giả làm phép Rửa.
9. HỎI: Còn khung cảnh thứ hai?
THƯA: Gioan từ chối làm phép rửa cho Chúa Giê su. Nhưng sau khi nghe Ngài giải thích, Gioan cuối cùng chiều theo ý của Ngài. Chúa Giê su bước xuống dòng sông Và chịu phép Rửa.
10. HỎI: Và khung cảnh thứ ba?
THƯA: Khung cảnh rực rỡ của cuộc thần hiển: trời mở ra, một chim câu đậu xuống trên Chúa Giê su.
11. HỎI: Trời mở ra có ý nghĩa gì?
THƯA: Ít ra ên đã mong chờ giờ phút Thiên Chúa ngự xuống với Dân Người: “Từ lâu rồi, chúng con là những kẻ không còn được Ngài cai trị, không còn được cầu khẩn danh Ngài. Phải chi Ngài xé trời mà ngự xuống, cho núi non rung chuyển trước Thánh Nhan, như lửa đốt củi khô, như lửa làm cho nước sôi sùng sục! Ngài sẽ khiến cho thù địch Ngài nhận biết Thánh Danh, chư dân sẽ run rẩy trước nhan Ngài,” (Is 63,19-64,1).
12. HỎI: Chim câu biểu tượng cho ai?
THƯA: Đối với người Do thái, chim câu biểu tượng cho Thần khí Thiên Chúa, đấng bay lươn trên mặt Nước nguyên thủy trong buổi tạo thành, và sẽ ngự xuống trên đấng Messia khi Ngài đến để cứu độ dân Ngài và toàn thể nhân loại.
13. HỎI: Tại sao Chúa Giê su hòa mình vào đoàn người tội lỗi để xin chịu phép Rửa?
THƯA: Vì Ngài muốn làm trọn thánh ý Thiên Chúa Cha là hoàn toàn trở nên giống mọi người để cứu độ họ. Là người như mọi người nhưng hoàn toàn khác mọi người: Ngài là đấng vô tội lại dẫn đầu những người có tội xin chịu phép Rửa sám hối.
14. HỎI: Thần khí Thiên Chúa đáp xuống có nghĩa gì?
THƯA: Thần khí Thiên Chúa đáp xuống là dấu cho thấy Thiên Chúa chấp nhận và tấn phong Chúa Giê su là Vua và là Đấng Messia.
15. HỎI: “Con yêu dấu của Ta” có nghĩa gì?
THƯA: Khi gọi Chúa Giê su là “Con Ta”, Thiên Chúa công bố rằng dù có dáng dấp bên ngoài như một người bình thường, Ngài chính là Vua-Thiên sai mà mọi người trông đợi.
16. HỎI: “Ta hài lòng về Người” có nghĩa gì?
THƯA: Sự hài lòng của Thiên Chúa Cha đối với Chúa Giê su cho thấy Ngài chính là người Tôi trung mẫu mực. Chúa Giê su vừa là Đấng Messia-Vua, vừa là đấng Messia-Tôi tớ.
17. HỎI: Khung cảnh Chúa Giê su chịu phép Rửa mạc khải cho ta mầu nhiệm gì?
THƯA: Cho ta thấy hình ảnh Ba Ngôi Thiên Chúa: Chúa Giê su được tuyên bố là Con, Chúa Thánh Thần dưới hình chim câu ngự xuống, và Chúa Cha vô hình nhưng hiện diện qua Lời Người.