CHỦ NHẬT 22 TN A

Chúa Giê su bác bỏ quan niệm của chúng ta về thành công. Giáo Hội trong suốt dòng lịch sử trần gian không có mảy may quyền lực chiến thắng nào trong tay, nhưng lại thường đối đầu với thất bại rõ ràng như Đức Ki tô ngày xưa. Sự An ninh duy nhất mà Đức Ki tô để lại cho chúng ta, đó là lòng tin rằng ngang qua sự chết, có sự Sống. Quả thật, đó là một quan niệm về thành công không làm cho người ta hài lòng, kể cả Phê rô và các tông đồ khác, nhưng lại là nền tảng xây dựng sự lạc quan ki tô giáo.

Sách Tiên tri Giêrêmia 20, 7-9

Tiên tri Giêrêmia mô tả cho chúng ta sứ mạng Tiên tri đầy cay đắng của mình. Đi trên những con đường Chúa vạch sẵn dễ bị người ta hiểu lầm, chống đối và chế nhạo. Trong Giêrêmia có một ngọn lửa nội tâm mà ông không thể chế ngự. Người đã bị Thiên Chúa dụ dỗ chấp nhận nguy hiểm, bị người ta bác bỏ, thậm chí bị khinh dễ vì Danh của Người. Ngọn lửa ấy chính là Thần khí vô song trên thế gian, chính là Tình yêu hấp dẫn và cuốn phăng mọi sự trên đường đi qua.

Thánh vịnh 62

Linh hồn con khao khát Chúa. Tác giả dùng hình ảnh cơn khát để diễn tả ao ước Thiên Chúa thật tuyệt vời làm sao! Con khao khát ấy khiến chúng ta không ngừng tìm kiếm mạch Nước Hằng sống giải khát chúng ta và ban cho chúng ta Sự sống.

Thư gửi Rôma 12, 1-2

Thánh Phao lô khuyên nhủ chúng ta phải hi sinh cuộc sống của mình như là dấu chỉ duy nhất đích thực nói lên việc thờ phượng Thiên Chúa, nghĩa là Yêu thương. Như thế, người Ki tô hữu dứt khoát đưa sự Sống Mới vào trong tâm hồn, sự sống của Vương quốc mà Chúa Giê su đã hứa. Từ đó tất cả những gì thuộc cuộc sống hiện tại đều mang một giá trị tương đối.

Tin mừng : Mt 16: 21-27

NGỮ CẢNH

Tin mừng Mt ghi lại ba lời loan báo Thương khó và Phục sinh (16,21-27; 17,22-23a; 20,17-19) và lần nào cũng kèm theo nhận xét về sự u mê của các Môn đệ: họ không hiểu những gì Chúa Giê su nói. Lần nào Chúa Giê su cũng phải giải thích cho họ hiểu sứ mạng của Ngài. Vì thế lời loan báo nhằm mục đích chuẩn bị các tông đồ hiểu ý nghĩa và đi vào cuộc Thương khó và Phục sinh của Chúa Giê su. Cuộc khổ nạn là yếu tố gắn liền và là cao điểm của sứ mạng trong đó Thầy và môn đồ đều được liên kết với nhau.

Có thể đọc đoạn tin mừng theo cấu trúc như sau:

1. Chúa Giê su tiên báo cuộc Thương Khó (16,21)

2. Ông Phê rô ngăn cản Chúa Giê su đi vào cuộc Khổ nạn (16,22-23)

3. Chúa Giê su giáo huấn về cuộc sống môn đệ (16,24-17)

TÌM HIỂU

Từ lúc đó: Kiểu nói nầy đánh dấu hai phần lớn trong Tin mừng Mt: phần thứ nhất từ 4,17-16,20 nói về Nước Trời; và phần thứ hai từ 4,17-16,20 nói về Chúa Giê su, Con Người trên đường tiến về cuộc thương khó và phục sinh. Cụm từ nầy dẫn vào câu 21 nêu bật tầm mức quan trọng nơi quyết định của Chúa Giê su trên đường tiến đến mối nguy hiểm đang rình rập Ngài.

Người phải đi: Động từ “phải” diễn đạt ý muốn hoặc chương trình của Thiên Chúa Cha.

Đi lên Giê ru sa lem: Chúa Giê su mô tả chi chiết cuộc Thương Khó. Điều đó cho thấy Ngài biết trước và làm chủ tình thế.

Đừng để Thầy gặp chuyện ấy: Satan luôn dùng lời xúi giục cổ xưa để thử thách: “Các ngươi chẳng chết chóc gì đâu, nhưng sẽ trở nên giống như thần thánh” (Mt 3.4-5). Ở đây nó lại xuất hiện để đối đầu với Chúa Giê su cũng như lúc Ngài bắt đầu sứ vụ: “Nếu Ngài là Con Thiên Chúa” (Mt 4,5). Phêrô được lời khiển trách của Chúa Giê su soi sáng nên muốn nói: “Nếu Ngài là Chúa Ki tô, (Hoặc: vì Ngài là Chúa Ki tô), điều đó không thể nào xảy ra được”. Thế nhưng chính bởi là đấng ki tô nên Ngài phải chết.

Sa tan, lui lại đằng sau Thầy!: lời trách cứ nặng nề của Chúa Giê su trả lời cho ông Phêrô tiếp theo sau lời tuyên xưng đức tin cho thấy nó nghiêm trọng đến mức nào. “Anh cản lối Thầy”: dịch sát: “Anh đang trở thành tảng đá làm cho Thầy vấp ngã”. Vừa rồi mới được khen là có phúc, giờ đây lại bị gọi là Satan; lúc nãy được gọi là đá tảng, giờ thì tảng đá gây cớ vấp phạm. Sự tương phản gần như là tuyệt đối. Vì thế chúng ta hiểu được sự nghiêm khắc trong lời của Chúa Giê su, Ngài dùng chính lời đáp trả cho Satan khi nó thử thách Ngài trong sa mạc (4,10). Vì trong cả hai trường hợp, Phêrô và Satan đều nghĩ rằng vì là Con Thiên Chúa, Chúa Giê su sẽ lợi dụng tư cách đó như một thứ đặc quyền cá nhân để chiếm đoạt một vinh quang thuần tuý phàm trần.

Vì tư tưởng của anh không phải là tư tưỏng của Thiên Chúa: lời trách móc nầy trái ngược hẳn lời khen ngợi ở câu 17. Ông Phêrô đã để cho tư tưởng con người lên tiếng can ngăn Chúa Giê su, nên không thể phù hợp với mạc khải của Thiên Chúa về Chúa Giê su.

Ai muốn theo Thầy: Lời khuyên nầy, dù trực tiếp ngỏ với các môn đệ, cũng không nên được coi là dành riêng cho một nhóm ki tô hữu nhắm đến đời sống trọn lành. Trái lại, lời nói ấy ngỏ với bất cứ ai muốn theo Chúa Giê su, và mô tả sự dấn thân tích cực mà người môn đệ không được trốn tránh.

Từ bỏ chính mình: có nghĩa là bỏ đi cả những khát vọng, những đòi hỏi chính đáng của mình mà tiếp nhận khát vọng và đòi hỏi của kẻ khác. Tức là không phải chỉ chiến thắng các cám dỗ, mà còn bỏ ra sau những quyền lợi chính đáng của riêng mình.

Ai muốn cứu mạng sống mình, thì sẽ mất; còn ai liều mất mạng sống mình vì Thầy, thì sẽ tìm được mạng sống ấy: Hai từ ‘sự sống’ được dùng trong câu với hai nghĩa khác nhau: trước tiên chỉ con người cụ thể với sự sống thể lí trong thời gian của nó, và kế đến, chỉ sự sống vĩnh cửu như trong Tin mừng Gioan. Do đó câu nầy có nghĩa: ai muốn cứu lấy sự sống trong cuộc đời mình, sẽ mất sự sống vĩnh cửu, và ngược lại. Câu 26 cũng vậy: nào có ích gì cho con người khi được lời lãi tất cả thế gian, nếu vì đó mà lại thiệt mất sự sống vĩnh cửu.

Hoặc người ta sẽ lấy gì mà đổi mạng sống mình: nếu theo nghĩa bình thường của một câu tục ngữ thì câu có nghĩa: sự sống con người quí giá hơn tất cả mọi sự. Tuy nhiên theo văn mạch và áp dụng vào sự sống vĩnh cữu, thì có nghĩa: cái gì có thể bù đắp lại việc mất sự sống vĩnh cửu ? Thưa không có gì bù đắp được.

SỨ ĐIỆP

Chủ nhật tuần trước, chúng ta đã nghe Đức Ki tô giải thích cho Phê rô: “Phúc cho anh, vì không phải xác thịt đã mạc khải điều đó, nhưng là cha Thầy đấng ngự trên trời”. Lời ấy vừa là lời khen tặng và lời khuyến khích. Phê rô phải thật sự chứng tỏ can đảm để mãi trung thành với lời tuyên xưng đức tin hùng hồn đó.

Thật ra, ông không hiểu hết tầm quan trọng của lời tuyên xưng đó. Ông vừa tuyên xưng Chúa Giê su là Đấng Messia, nhưng các việc xảy ra ngay sau đó đã cho chúng ta thấy rằng thật ra ông không hiểu gì nhiều. Trong khi ông miên man nghĩ tưởng về một hào quang chiến thắng của một đấng Messia đầy quyền uy  như Chúa Giê su, thì Ngài lại kéo ông về với thực tại bằng cách loan báo cuộc Khổ nạn và cái chết của Ngài trên Thánh giá. Vì thế có thể coi đây như là lời chối Chúa lần thứ nhất của ông Phê rô.

Thật vậy, không ai có thể dò biết được tư tưởng cao siêu khôn lường của Thiên Chúa. Nó vượt xa tầm hiểu biết của chúng ta và những gì mà chúng ta có thể chấp nhận. Phê rô muốn tránh cho Chúa Giê su con đường đi ngang thập giá và sự chết. Nhưng không có gì cũng không ai có thể ngăn cản Ngài dùng chính máu để cứu rỗi thế gian, vì “không có tình yêu nào lớn hơn là thí mạng cho người mình yêu thương”.

Như Phê rô, tất cả chúng ta được mời gọi đi theo Chúa Giê su. Đối với chúng ta, đó là vác thập giá đi theo Ngài. Đức Ki tô ban cho chúng ta con đường thập giá như là một con đường tình yêu. Đức tin là sức mạnh giúp chúng ta đi theo Đức Ki tô trong đời sống cụ thể: không còn bám theo cái lô gíc của con người mà là sống theo cái lô gic của Tình yêu. Và chúng ta biết rằng không có tình yêu đích thực và bền vững nếu không có sự từ bỏ chính mình vì hạnh phúc của người khác. Chắc chắn, Chúa Giê su không đòi hỏi chúng ta yêu thương chính sự từ bỏ và đau khổ. Điều mà Ngài chờ đợi nơi chúng ta, đó là đi cho đến cùng để theo Ngài. Chỉ với điều kiện đó chúng mới có thể được lợi và thành công cuộc sống của chúng ta.

Khi suy niệm về tin mừng nầy, chúng ta không thể không nghĩ đến tất cả những người đã làm chứng đức tin của mình đến độ hiến ban sự sống. Như các cha dòng Trapiste bị người Hồi giáo thảm sát ở Thibirinne, hay nhiều nhà thừa sai ở các nơi khác, đã chấp nhận cái chết hơn là từ bỏ những người nghèo được giao phó cho các ngài và liên đới với họ. Những ai chết như thế, đã theo chân Đức Ki tô trên đường thánh giá và là những người được sự sống muôn đời. Lịch sử Giáo Hội, đặc biệt trong thế kỉ hai mươi, đầy ắp những trang sách đẩm máu của những chứng tá đức tin, đã cống hiến cuộc đời mình cho Giáo Hội.

Sống như Đức Ki tô, chính là chấp nhận lên núi Can vê với Ngài. Có những lúc nào đó, thánh giá tưởng chừng đè bẹp chúng ta: những bệnh nhân đã kiệt sức vì không còn sức chịu đựng được nữa. Trong số đó, nổi bật chứng từ của một bệnh nhân: “Tôi không còn sức để cầu nguyện, nhưng bây giờ, cuộc sống của tôi đã trở thành hiến lễ”. Theo Đức Ki tô cũng như thế. Nếu chúng ta muốn thật sự gặp Ngài, chúng ta sẽ tìm thấy Ngài gần những người bị thử thách trong thân xác và tinh thần, những bệnh nhân, những người bị loại trừ. Ngài được đồng hóa với từng người trong họ.

Làm người Ki tô hữu, thì không chỉ bằng lòng với những hành động tôn giáo, nhưng còn phải thực hành Tin mừng. Ngày xưa điều đó tương đối dễ vì môi trường chung quanh giúp đỡ và thúc đẩy chúng ta sống. Ngày nay, hầu như lúc nào chúng ta phải lội ngược dòng. Thật là khó khi phải đối đầu với sự dửng dưng tôn giáo hoặc những lời chế nhạo. Thật không dễ dàng để người ki tô hữu chọn tha thứ hơn là trả thù. Đức Gioan Phao lô II đã nói: “Những ai nói với anh em về sự dễ dãi, về sự tự phát là lừa dối anh em”. Có biết bao nhiêu lời đề nghị gọi mời chúng ta đi theo những con đưòng thật ra chỉ là những ngõ cụt. Nhiều người để cho người khác lạm dụng mình bởi những sự hài lòng ngay tức khắc, những lời hứa không có ngày mai. Và cuối cùng đó chỉ là ảo tưởng và thất vọng.

Theo Đức Ki tô còn là thanh luyện lời cầu nguyện của mình. Rất nhiều lần chúng ta chỉ hướng về Ngài khi tất cả đã thất bại. Và chúng ta muốn rằng Ngài làm một điều gì đó để mọi sự được trở nên tốt hơn. Chúng ta không phải là người đọc cho Thiên Chúa biết điều Người phải làm, và Thiên Chúa không bị bắt buộc phải phục vụ chúng ta vì Người  không phải là người phụ tá chúng ta. Có những ki tô hữu người không còn cầu nguyện nữa, hoặc không còn đi tham dự Thánh lễ bởi vì họ cho rằng điều đó không còn ích lợi gì nữa. Thật sai lầm. Người ta không cầu nguyện, không đi lễ vì mình, nhưng là vì yêu thương Thiên Chúa. Khi người ta yêu thương nhau, người ta không nghĩ đến mình trước tiên, nhưng là đến người khác. Yêu thương thực sự thì sẵn sàng hi sinh cho người khác.

Bài tin mừng hôm nay nói với chúng ta một lời truyền dứt khoát: “Hãy đi sau ta!”. Đó là một lời mời gọi thay đổi cái nhìn của chúng ta về Thiên Chúa và về ý nghĩa mà chúng ta gán cho cuộc sống. Điều quan trọng không phải là sự thành công vật chất, được thăng quan, hay được đề cao. Chúa Giê su muốn hướng chúng ta đến một lô gic khác, lôgic của tình yêu, của tình yêu đích thực, của sự tự hiến, của sự nhưng không. Chính trên con đường ấy mà chúng ta được mời gọi phải đi theo Ngài. Khi chọn đức Ki tô chúng ta chọn lựa Sự sống, và niềm vui đích thực ở cuối con đường vượt qua. Đức Ki tô đến để đặt trong tâm hồn chúng ta một sự khao khát không bao giờ ngừng trong sự tìm kiếm Ngài, trong sự tiếp cận với Ngài khi phục vụ những người nghèo khổ nhất.

“Chính khi hiến thân, là được nhận lãnh, chính lúc quên mình là lúc gặp lại bản thân, chính lúc chết đi là được vui  sống muôn đời” (Thánh Phan xi cô).

ĐÀO SÂU

1. HỎI. Có phải đây là lần đầu tiên Chúa Giê su loan báo cuộc khổ nạn của Ngài cho các môn đệ?

THƯA: Đúng. Đây là lần đầu tiên Ngài loan báo cuộc khổ nạn, và Ngài bắt buộc phải im lặng hoàn toàn để có thể chấp nhận “hòn đá vấp” thập giá. Đi theo Chúa Giê su có nghĩa là từ bỏ chính mình và cùng Ngài đi lên thập giá.

2. HỎI. Lời Chúa trong phụng vụ hôm nay đòi chúng ta điều gì?

THƯA. Lời Chúa đòi chúng ta phải để mình bị lôi kéo. “Lạy Chúa, Chúa đã dụ dỗ con, và con đã để Chúa dụ dỗ, Chúa đã cưỡng bức con và Chúa đã thắng con” (Gr 20,7). Đó là lời bộc lộ tâm tình của tiên tri Giê rê mia, chỉ cho thấy kinh nghiệm của một người trước nhan Thiên Chúa. Ông đã cho thấy cảm xúc con người, sợ hãi, do dự. Và đó là một giá quá đắt cho sự trung thành với sứ mạng. Ông đã bị ở tù trong đền thờ và đó là cơ hội để ông xem xét sứ mạng tiên tri của mình: ông sung sướng và hân hoan vì tinh yêu Thiên Chúa đã ở với ông, khi mời gọi ông chấp nhận sứ vụ. Bị Thiên Chúa lôi cuốn ông đã vâng theo, nhưng cuộc sống cụ thể phuc vụ Lời qua đầy khủng hoảng thiêng liêng và bách hại đã dập tắt đi ngọn lửa nhiệt thành trong tâm hồn ông.

3. HỎI. Kinh nghiệm của tiên tri Giê rê mia có thể đưa chúng ta về với sứ điệp tin mừng hôm nay chăng?

THƯA. Chắc chắn là như thế. Sau lời tuyên tín của ông Phê rô, Chúa Giê su giờ đây lo huấn luyện các môn đệ, giúp họ hiểu ý nghĩa đúng dắn của tính cách Messia nơi Ngài. Ngài đòi hỏi nhóm Mười hai một sự thay đổi thiêng liêng: chấp nhận dung mạo một đấng Messia “khác” với những gì họ tưởng tượng. Không phải là một đấng Messia quyền thế và chiến thắng, nhưng là một người Con vâng phục Cha cho đến chết trên Thánh giá! Đấng Messia vinh quang và chiến thắng trên trần gian phải nhường chỗ cho hình ảnh của người Tôi tớ đau khổ, bị sỉ nhục, bị xúc phạm và bị từ chối. Vinh quang và chiến thắng của Đấng Messia không theo kiểu của con người bởi vì Vương quốc Ki tô, quyền Chủ tể của Ngài không thuộc trần gian nầy!

4. HỎI. Đâu là phản ứng của các tông đồ trước mạc khải đấng Messia lạ lùng như thế?

THƯA: Khi nghe lời Thầy nói về đau khổ tương lai, về sự chết và sống lại, họ phản kháng quyết lliệt. Phê rô còn lên tiếng chống lại: “Xin Thiên Chúa thương, đừng để thầy gặp phải chuyện ấy” (Mt 16,22).

5. HỎI. Vì phản ứng đó mà Chúa Giê su so sánh ông với Sa tan?

THƯA: Chúa Giê su so sánh ông với Sa tan là để cho ông hiểu rằng ông phải suy nghĩ và nói năng theo ơn đặc biệt và tính cách riêng của mình bởi vì trước đó ông đã lên tiếng vì dược Chúa Thánh Thần linh hứng (“Thầy là Đức Ki tô…”).  Nhưng giờ đây, ông đã nói vì bị Ma quỉ xúi giục. Nếu nhân cách của ông không được củng cố, thì ông sẽ không thể lãnh đạo Giáo Hội Chúa Ki tô. Lời của Chúa Giê su còn nhắc lại kinh nghiệm mà Ngài đã trải qua trong sa mạc, khi Sa tan đã thử thách, dụ Ngài thay đổi Chương trình Cứu độ đã Cha đã ấn định. Chúa Giê su trên thánh giá đã bị sỉ nhục và chê cười bởi vì không thể “cứu chính mình” và lần chót bị xúi dục thay đổi cách thức thực hiện chương trình cứu độ

6. HỎI. Đi theo Chúa Giê su có nghĩa gì đối với chúng ta?

THƯA: Đi theo Chúa Giê su là chấp nhận Ngài trong cuộc sống, chia sẻ con đường Ngài đã đi, luôn bao gồm chiều kích Thập giá. Nói thì dễ và chúng ta rất sẵn sàng, nhưng nếu chỉ có muốn và biết thôi thì xem ra chưa đủ. Cần phải có một chiếu kích khác của cuộc sống: đó là chiều kích tình yêu. Sự dữ, sự xấu lên tiếng mạnh mẽ hơn, nhưng trong tòan bộ cuộc sống và lịch sử thì tình yêu đã thắng thế. Chỉ có tình yêu đích thực, chân chính, sâu xa như ngọn lửa sáng chói thiêu đốt bên trong mới có thể nói không với tính ích kỉ và giúp ta chọn lựa con đường ý muốn của một “Đấng Khác”.

7. HỎI. Vậy thì đâu là lời giải thích cho kiểu nói: “Từ bỏ chính mình”?

THƯA:  Lời Chúa Giê su hướng chúng ta nói không với tội lỗi ăn sâu trong đời sống, với những gì trái ngược với việc đi theo Chúa Giê su. Gương của Phê rô cho chúng ta thấy sự trái ngược đó: Chúa Giê su đối kháng ý nghĩa/ cảm nghĩ theo con người với ý nghĩ/ cảm nghĩ theo Thiên Chúa. Dưới ánh sáng của lời ấy, từ bỏ mình có nghĩa là không tư tưởng/ cảm nghỉ theo lòai người mà theo Thiên Chúa.

8. HỎI. Thánh Phao lô trong đoạn 2Tm 2, 12-13 khẳng định rằng Đức Ki tô không thể từ chối chính mình. Còn các sách tin mừng lại đã không khẳng định rằng Đức Ki tô đã từ bỏ chính mình sao?

THƯA: Trong thư ấy, “từ bỏ chính mình” có nghĩa là từ bỏ Bản tính của mình, bản chất sâu xa của mình. Chúa Giê su không thể từ bỏ bản chất nhân lọai của con người trung tín, đáng tin cậy (trong khi Ngài có thể từ khước ai chối từ Ngài, x. Mt 10,33; Lc 12,9), khi đề cập đến tình trạng con người trở nên bất trung.