CHỦ NHẬT 16 TN A

THIÊN CHÚA KIÊN TRÌ VÀ ĐẦY KHOAN DUNG

Nước Trời không đến trong sức mạnh, nhưng được hình thành giữa lòng nhân loại tội lỗi được TÌNH YÊU THIÊN CHÚA dần dần chuyển hoá. Do đó vấn đề không phải là loại bỏ phân rác để cành hoa khoe sắc, mà là tin tưởng làm việc để từ rác rưởi ấy phát sinh những cánh hoa rực rỡ! Đó là điều mà Thiên Chúa đang thực hiện bằng cách ban THẦN KHÍ của Người trong chúng ta.

Sách Khôn Ngoan 12, 13.16-19

Chúa nhìn bằng ánh mắt bao dung bởi vì Người yêu thương chúng ta. Ngài dạy chúng ta rằng “Người công chính” phải tốt và cảm thông với đồng loại để không xét đóan họ nhưng kiên trì hoạt động. Chính trong sự kiên trì và khoan dung của Chúa mà niềm hi vọng của Dân Thiên Chúa nẩy mầm và vươn lên mạnh mẽ.

Thánh Vịnh 85

Thánh Vịnh nầy là tiếng kêu của một người đôi mắt mờ dần trong hành trình cứu độ. Đó là lời van xin của một tâm hồn tuyệt vọng cầu cứu Thiên Chúa từ nhân và tốt lành không ngừng tha thứ, chữa lành và cứu thoát.

Thư Rôma 8, 26-27

Bằng hai câu đầy cảm xúc, Thánh Phao lô nhắc lại rằng Thần khí mà Chúa Giê su đã đặt trong tâm hồn chúng ta muốn hướng mọi lời cầu nguyện của chúng ta lên Thiên Chúa Cha. Không ai khác hơn là Thần khí biết rõ Thánh ý của Cha. Người muốn can thiệp để giúp đỡ chúng ta bằng những tiếng rên rỉ mà chúng ta phải bắt chước để dâng lên cho Cha.

Tin mừng Mt 13, 24-43

NGỮ CẢNH

Đoạn Tin mừng nầy tiếp tục diễn từ các dụ ngôn tuần trước. Chúa Giê su phải đối đầu với sự thù hằn càng ngày càng gay gắt của các ký lục và biệt phái và giới lãnh đạo Do thái giáo thời ấy. Tuy thế, lời giảng dạy của Ngài vẫn giữ được vẻ giản đơn, giàu hình ảnh và lấy hứng từ khung cảnh đồng nội của xứ Palestina.

Tin mừng nầy gồm 3 dụ ngôn Chúa Giê su nói với đám đông, và phần giải thích dụ ngôn cỏ lùng cho các môn đệ.

Chúng ta có thể đọc đoạn tin mừng nầy theo bố cục sau:

1. Trình bày dụ ngôn : cc. 24-30

2. Lý do giảng dạy bằng dụ ngôn: cc 34-35

3. Giải thích dụ ngôn: cc. 36-43

Ba dụ ngôn gồm có: dụ ngôn cỏ lùng và giống tốt (13,24-30), dụ ngôn hạt cải (13,31-32), và dụ ngôn nắm men (13,33). Tất cả nhằm cho thấy Thiên Chúa là Đấng khoan dung, dành nhiều thời gian cho những người tội lỗi để họ hoán cải. Ngài tỏ ra kiên nhẫn chờ đợi cho điều tốt lành được lớn lên và phát huy ảnh hưởng trên thế gian. 

TÌM HIỂU

Nước Trời ví như chuyện..: Dụ ngôn người gieo giống cho thấy việc nẩy mầm của Nước Trời sẽ gặp nhiều thất bại, một phần lớn hạt giống bị mất đi; còn dụ ngôn cỏ lùng thì khẳng định hãy kiên nhẫn chờ đợi, đừng nóng vội hành động quá sớm trước thời gian ấn định nhằm diệt trừ sự dữ trước mùa gặt.

Cỏ lùng: Một loại cỏ độc, là tên gọi chung tất cả các loại cỏ độc hại. Cỏ lùng có thân giống như lúa, nhưng không cao quá một mét. Cỏ lùng bị đốt cháy là hình ảnh hình phạt cuối cùng phân rẽ người tốt và kẻ xấu.

Cứ để cả hai cùng lớn lên cho tới mùa gặt: Chúng ta hãy chú ý đến thái độ rất tự tin của ông chủ ruộng trước sự việc bất lợi xảy ra cho ông. Ông biết rõ rằng cỏ lùng là do kẻ thù gieo, nên tin tưởng vào sức mạnh của hạt giống tốt mà cỏ lùng không tài nào diệt được. Ông không hề nao núng trước những nguy cơ có thật khiến cho hạt giống chết đi như đã mô tả ở dụ ngôn trước.

Mùa gặt (c.30): Hình ảnh Kinh thánh truyền thống để chỉ lúc tận cùng thời gian, thưởng phạt kẻ lành người dữ.

Tuy nó là loại nhỏ nhất trong tất cả các hạt giống: Sự nhỏ bé của hạt cải ở Palestina thì ai cũng biết: nhỏ nhất trong các loại hạt được gieo trồng. Nhưng khi thành ‘cây’, thì nó lại cao đến 2 hay 3 mét, không loại cải nào có thể sánh bằng.

Nó trở thành ‘cây’: Trong CƯ, ‘cây có chỗ cho chim trời nương náu’ là hình ảnh thường dùng để chỉ một vương quốc hùng mạnh bảo đảm được an ninh cho thần dân của mình (Ed 17,23; 31,6; Đn 4,9;11,18). Trong văn chương khải huyền cũng như Rabbi, ‘chim’ minh họa hình ảnh từng đoàn người dân ngoại tuôn đến. Ở đây, Mt muốn nhấn mạnh đến đặc tính cánh chung (và giáo hội) của dụ ngôn khi phóng đại thân thảo to lớn thành thân cây.

Nắm men bà kia lấy vùi.. ba thúng bột: Vùi là che dấu. Ba thúng bột là một khối lượng rất lớn, khoảng 60-70 kí lô, đủ làm bánh nuôi trên 150 người ăn! Rõ ràng đây là bữa tiệc lớn, bữa tiệc cánh chung. Chủ ý của Mt là muốn nhấn mạnh đến hiệu quả phi thường của một nắm men nhỏ nhưng có sức làm dậy một thúng bột to. Cũng thế, sức mạnh của Nước trời thật vô song, lan rộng thống trị khắp nhân loại, dù bước đầu và dáng vẻ bề ngoài xem ra yếu ớt.

Tất cả các điều ấy, Chúa Giê su dùng dụ ngôn mà nói với đám đông; và Người không nói gì với họ mà không dùng dụ ngôn: Trong câu nầy, cần lưu ý hai điều: không phải lúc nào Chúa Giê su cũng dùng dụ ngôn mà dạy dỗ, nhưng khi dạy về Nước Trời cho dân chúng, ngài luôn dùng dụ ngôn. Tại sao? Để tránh mọi hiểu lầm về một Nước Trời có tính cách phàm tục.

Hạt giống tốt, đó là con cái Nước Trời. Cỏ lùng là con cái Ác Thần: Kiểu phân chia nhân loại ra làm hai khối đối nghịch như thế rất thường thấy trong Do thái giáo đương thời. Cả hai sống chung lẫn lộn với nhau, và các môn đồ không có quyền tách biệt ra.

Như người ta nhặt cỏ lùng: Trong chính dụ ngôn, điểm nhắm là quyết định của ông chủ để cỏ lùng mọc chung với lúa cho tới mùa gặt, còn trong phần giải thích, điểm mà tác giả nhắm là mùa gặt tương lai, là số phận đời đời của cỏ lùng và lúa tốt. Viết như vậy, có lẽ Mt muốn cảnh giác các tín hữu rằng: việc gia nhập vào Giáo hội chưa bảo đảm ơn cứu độ cuối cùng, vì còn có một cuộc phán xét chung thẩm sẽ quyết định vận mạng tất cả mọi người.

SỨ ĐIỆP

Câu chuyện về cỏ lùng lan tràn trên đám ruộng mà tin mừng nói đến hôm nay, ai trong chúng ta cũng đều biết rõ. Nó tiếp nối dụ ngôn về người gieo giống của chủ nhật tuần rồi.

Hạt giống là Lời Thiên Chúa hào phóng vươn vãi khắp nơi trên mảnh đất, đó là tình yêu của Ngài trao ban cho tất mọi người không lọai trừ ai. Đất tốt hay xấu, đó là mỗi người trong chúng ta, đó là thế giới trong đó chúng ta đang sống. Đó là nơi trong đó hạt giống tốt được gieo. Nhưng rồi nó bị cỏ lùng lấn át. Tìm mọi cách tiêu diệt cỏ lùng ngay là một việc làm chẳng những vô ích vì mà còn có nguy cơ làm hại những đám lúa tốt.

Chúa Giê su kể cho chúng ta nghe dụ ngôn nầy trước hết là để tỏ cho chúng ta biết Thiên Chúa là ai. Như chúng ta, Ngài thấy cỏ lùng trong ruộng. Ngài thấy bạo lực, thù hằn, bất công, thiếu văn minh, trục lợi bất chính đủ mọi thứ. Đứng trước thảm trạng trên đây, nhiều người phản ứng nóng vội, thiếu kiên trì, muốn giải quyết ngay. Vì thế chúng ta được mời gọi trở về với Lời Chúa Giê su.

Trước tiên, Tin mừng nhắc chúng ta nhớ rằng sự dữ không đến từ Thiên Chúa. Ngài không có trách nhiệm về những bạo lực, sự phân biệt chủng tộc, hay sự gia tăng tội phạm mà người yếu phải gánh chịu. Khi tạo dựng thế gian và tất cả những gì hiện hữu, “Thiên Chúa thấy rằng tất cả mọi sự đều tốt đẹp” (St 1). Người ta cũng không thể cáo buộc Người đã làm hư công trình của mình. Chắc hẳn, hơn ai hết, Thiên Chúa hiểu rằng sự đau khổ có thể bào chữa và cắt nghĩa tiếng kêu phản loạn của chúng ta. Chúng ta dễ dàng cho rằng: “Nếu Thiên Chúa hiện hữu, Người đã không cho phép điều đó xảy ra”.

Tin mừng chỉ rõ rằng người gieo cỏ lùng chính là ma quỉ, tên chia rẻ chuyên nghiệp. Trong dụ ngôn người gieo giống chính ma quỉ đã cướp Lời Chúa đi. Nó gieo vào thế gian những hạt giống bạo lực và sự chết. Nó gieo những tương quan thất thường giữa con người và Thiên Chúa, và giữa con người với đồng lọai. Chúa Giêsu nhắc chúng ta phải tỉnh thức vì thù địch hoạt động trong bóng đêm, trong khi chúng ta ngủ, khi chúng ta có thể bị tổn thương.

Vào một thời chưa có những thuốc diệt cỏ, thì không thể nhổ cỏ lùng mọc chung với lúa. Lời đề nghị của các đầy tớ tuy thức thời nhưng không thực tế. Ông chủ cấm họ làm một việc nguy hiểm, có thể nhổ lầm những cây lúa đang lớn. Thật thế, rễ của chúng đan xen vào nhau.

Trong phạm vi đời sống con người cũng thế. Người ta có thể phân lọai rõ ràng những người tốt và xấu, những người công chính và tội lỗi, sạch và dơ. Tấn công sự dữ, nói thì dễ nhưng trong thực tế thì không đơn giản chút nào. Một người nào đó có thể đầy khuyết điểm và tội lỗi dưới mắt chúng ta; nhưng cũng có thể rất quảng đại và đầy tinh thần phục vụ. Một người khác rất được khen ngợi trong việc cầu nguyện và làm việc lành lại có thể khiến cho những người chung quanh không chịu nỗi. Thỉnh thoảng anh ta làm những việc hết sức xấu xa. Điều đó thường xảy ra trong phạm vi gia đình, các nhóm, các cộng đòan ki tô hữu. Tất cả điều đó đòi chúng ta phải có những đánh giá tế nhị và khôn ngoan.

Và trong trường hợp mà chúng ta tưởng mình thuộc loại hạt giống tốt, chúng ta cũng hãy sáng suốt và khiêm nhường để nhìn nhận những điều tốt có thể lẫn lộn với những xấu xa và tầm thường trong cuộc đời chúng ta. Trên trần gian và trong tâm hồn con người, ân sủng và tội lỗi sống chung với nhau, không hòa hợp với nhau mà nhưng đan xen lẫn lộn nhau thật khó phân biệt. Đó là điều phải khiến chúng ta phải cẩn thận kho phán đoán.

Phải tránh cái nhìn lạc quan đạo đức đơn giản, nhưng cũng phải tránh thái độ bi quan thất vọng. Lời mời gọi khẩn thiết của tin mừng là mặc lấy tinh thần đầy lạc quan hi vọng của ông chủ. Đối với ngài, ai làm điều xấu chưa hẳn là hư hỏng mãi mãi. Với Thiên Chúa, chúng ta chắc rằng sự xấu sẽ không phải là tiếng nói cuối cùng. Lời mời gọi của Tin mừng hôm nay là lời mời gọi thay đổi cái nhìn về thế gian và về con người thời đại chúng ta. Thiên Chúa tiếp tục không mệt mỏi gieo giống tốt Lời của Người. Người say mê yêu thương đối với tất cả mọi người và luôn luôn có thể đến tìm họ từ nơi rất xa và rất thấp.

Chúng ta hãy lợi dụng cơ hội tốt đẹp mà Thiên Chúa mở ra cho chúng ta hôm nay. Chúng ta hãy trở nên chứng nhân của lòng kiên trì. Và nhất là tránh kết án vội vàng và phán đóan thiếu suy nghĩ. Chúng ta không chuyên về chuyện đó. Mùa màng thuộc về Thiên Chúa. Thiên Chúa của chúng ta kiên trì, nhưng chúng ta đừng lạm dụng sự kiên nhẫn đó. Trở về là một điều khẩn cấp.

ĐÀO SÂU

1. HỎI. Đâu là sứ điệp của ba bài đọc hôm nay?

THƯA . Phụng vụ hôm nay nói với chúng ta về sự kiên trì của Thiên Chúa. Ngài kiên nhẫn chờ đợi và dạy chúng ta cũng phải kiên trì chờ đọi như Ngài, nhất là trong những sự mà chỉ có Thiên Chúa mới có thể là vị xét xử công minh chính trực. Giáo huấn nầy được rút ra từ bài đọc thứ nhất, khi người Do thái muốn Thiên Chúa can thiệp để phá hủy tất cả những bụt thần, thì Thiên Chúa tối cao trả lời bằng việc lên án tội lỗi, và nói rằng ơn Cứu độ Thiên Chúa luôn chờ đọi con người dù họ đầy tội lỗi. Trong bài đọc hai, thánh Phao lô, trong thư Rô ma, nói vể Thánh Thần đến giúp đỡ sự yếu hèn của chúng ta và khẩn cầu cho chúng ta, ngõ hầu chúng ta biết lấy cuộc sống mà đáp trả cho những dự định của Thiên Chúa.

2. HỎI. Một cách cụ thể, dụ ngôn Chúa Giê su muốn đề nghị cho chúng ta điều gì?

THƯA Là luôn luôn đã có và sẽ có một ai đó làm điều tốt và bị một “kẻ thù” tìm cách phá họai. Giải đáp mà Chúa Giê su đưa ra chắc chắn khác với các giải pháp của chúng ta: đó là chờ đợi, không can thiệp. Nếu dụ ngôn thứ nhất nhấn mạnh đến sự kiện tốt xấu sống chung với nhau trong tiến trình phát triển Nước Trời, thì hai dụ ngôn kia lại nhấn mạnh đến sự tích cực và sức mạnh của chính Nước Trời. Mặc cho những điều kiện không thuận lợi bên ngòai, Nước Trời vẫn lớn mạnh và phát triển, mang lại kết quả lạ lùng so với lúc ban đầu.

3. HỎI. Các dụ ngôn mà thánh Mát thêu kể lại mời gọi chúng ta điều gì?

THƯA. Cả ba dụ ngôn mời gọi chúng ta hãy kiên trì. Sự kiên trì đích thực theo tin mừng là lòng nhân hậu, bình thản, khoan dung, dịu dàng giúp ta nhẫn nại, không nóng vội và đốt giai đọan. Lòng kiên trì đó phát sinh bởi đức tin. Chúa Giê su cảnh giác chúng ta chống lại nguy hiểm thay thế Thiên Chúa để xét đoán. Đối với thế gian và đồng ruộng trong đó tốt xấu lẫn lộn, trước khi thực hiện sự công chính, Thiên Chúa tỏ lòng thương xót kiên trì và chúng ta được mời gọi cũng hãy bắt chước cách hành xử của Thiên Chúa đối với anh em chúng ta.

4. HỎI. Thánh Kinh có nói về tiền định không?

THƯA. Thánh Kinh Tân Ước nói về sự Thiên Chúa Lựa chọn. Thiên Chúa vì lòng thương xót đã muốn tuyển chọn cho mình một dân tộc, không ép buộc ai hay đưa ra điều kiện gì trước khi thực hiện chương trình cứu độ của Người. Trong Tân Ước, giáo lí về sự tiền định được khai triển một cách rõ ràng. Nói chung, giáo huấn nói rằng sự tiền định là chương trình  vĩnh cửu và yêu thương của Thiên Chúa nhằm giúp lòai người được chia sẻ bản tính thần lình của Người trong Con và qui tụ tất cả mọi sự trong Đức Ki tô nhờ Giáo Hội.

5. HỎI. Nếu Đấng Tòan năng đã tiền định mọi người phải nên thánh, làm sao cắt nghĩa bao nhiêu sự dữ đang xảy ra? Hay là cũng có một sự tiền định trở thành “ma quỉ”?

THƯA. Giáo huấn Giáo Hội luôn luôn lên án các giáo lí cho rằng có hai sự tiền định: tiền định cứu độ và tiền định hư mất. Ơn cứu độ là một ơn ban của Thiên Chúa đòi sự đáp trả của con người, trong khi sự hu mất chỉ tùy thuộc vào sự lựa chọn tự do của con người.

6. HỎI. Ma quỉ có dính líu tới khả năng hư mất của một người chăng?

THƯA. Ma quỉ có liên hệ nhưng không hoàn toàn, bởi vì Thiên Chúa không cho phép nó cám dỗ con người quá sức chịu đựng; thí dụ nếu nhiều người trong chúng ta phải chịu những cám dỗ và hành hạ mà Cha Piô Năm Dấu đã trải qua thì chắc chắc chúng ta sẽ sa phạm tội hoặc chết ngay từ lúc ma quỉ tấn công lần đầu tiên.

7. HỎI. Nhưng Thánh ý Thiên Chúa và ý muốn của một người có phải là hai sức mạnh tranh chấp nhau không?

THƯA. Không, bởi vì Ơn sủng không loại trừ tự do, nhưng khẳng định và phát triển tự do. Người nào tự nhận là “thụ tạo” và mở rộng tâm hồn với Thiên Chúa, chấp nhận Thánh ý Người, sẽ không mất tự do của mình.

8. HỎI. Làm sao để định nghĩa sự dữ?

THƯA. Sự dữ là xấu xa, bất công và bất lương; vô ích, không đúng lúc, và không mang lại hiệu quả; ngòai ra nó là thù nghịch, đau khổ thân xác hay tinh thần.

9. HỎI. Kinh Thánh nói gì về sự dữ trong thế gian?

THƯA. Kinh thánh tiên thiên loại bỏ ý tưởng cho rằng sự dữ có nguồn gốc từ Thiên Chúa, vốn là Tình yêu cao cả. Ngài đã tạo dựng thế gian và con người không có sự dữ. Ngược lại lí do hiện hữu của sự dữ nằm trong trong tình trạng thụ tạo nhưng sa ngã của con người đã sử dụng một cách sai lạc điều kiện thụ tạo tự do của mình.

10. HỎI. Theo kinh Thánh, trách nhiệm đầu tiên về sự dữ thuộc về ai?

THƯA. Thuộc về Sa tan và các thần dữ. Thật vậy, Thiên Chúa đã phán quyết rằng sự dữ có thể trở thành lí do mang lại ơn Cứu độ cho con người. Loài người tạo vật, nhờ việc Đức Ki tô đến trần trần gian, luôn có thể chiến thắng mọi sự dữ. Ngược lại, Sa tan vì có trách nhiệm hoàn toàn khi đã muốn đặt mình trên Thiên Chúa, đã không nhận được và sẽ không nhận được một khả thể Cứu độ và tha thứ nảo cả!