CHỦ NHẬT 3 VỌNG C

Các bài đọc chủ nhật hôm nay chan chứa niềm vui. Dù bằng nhiều cung giọng khác nhau, nhưng Tiên tri Sô phô nia rồi đến thánh Luca và sau cùng thánh Phao lô đều hòa chung khúc hát ca mừng Chúa đang ngự đến mang lại niềm vui ơn cứu độ. Một lần nữa chúng ta được mời gọi chuẩn bị con đường cho Chúa, nhưng lần nầy bằng niềm hi vọng và hân hoan. Chúng ta có can đảm gác lại những mối bận tâm hằng ngày cho cuộc sống đế cùng với mọi người hân hoan chào đón Ngài không?

Sách Sô phô nia 3,14-18a

Được viết vào năm 640 trước Công Nguyên, trước tiên sách Xô phô nia được gọi là sách Nổi Giận. Thiên Chúa sẽ trừng phạt một dân tộc kiêu căng đã để cho sự ác tràn lan khắp nơi. Tuy nhiên, sau khi tàn phá, Chúa sẽ mang lại sự SỐNG. Cuối cùng, một ngày trong tương lai, Ít ra ên sẽ trở lại, sẽ Sống phong phú.

Thánh ca Is 12:

Trong bài thánh ca nầy, Isaia cực lực tố cáo kiểu chính trị vô nhân đạo của vua A kha, và kêu gọi mọi người hãy hi vọng. Ông đã thóang cho thấy một tương lai huy hoàng dưới sự hướng dẫn của một ĐỨA TRẺ mầu nhiệm, có thể biến đổi cả thế giới. Niềm xác tín ấy được diễn tả trong tiếng kêu hân hoan: THIÊN CHÚA Ở VỚI CHÚNG TA!

Thư gửi tín hữu Phi líp phê  4,4-7:

Khi viết cho Giáo đoàn Phi líp phê, thánh Phao lô, một tù nhân đã phải nghĩ đến án xử tử hình. Giờ đây, Ngài biết mình sắp được giải thoát. Ngài đã đạt đến trạng thái bình an mà ngài muốn chia sẻ cho anh em của ngài. Ước gì họ được sống trong niềm VUI, chứa chan niềm xác tín rằng “CHÚA ĐANG ĐẾN”. Nhờ vậy mà họ được BÌNH AN.

Tin mừng: Lc 3,10-18

NGỮ CẢNH

Sau khi trình bày sứ điệp tổng quát trong lời rao giảng của Gioan Tẩy giả (Tin Mừng tuần trước), trong đoạn nầy, Luca nói đến nhữrng gì mà Gioan đòi hỏi nơi cuộc sống cụ thể của từng hạng người, đặc biệt việc thực hành đức bác ái. Giáo huấn ấy thường được các tiên tri gửi tới cho Israel trong quá khứ: “Điều mà Đức Gia vê đòi hỏi ngươi lại không phải là thực thi công bình, yêu mến sự nhân từ và bước đi cách khiêm nhường với Thiên Chúa của ngươi sao?” (Mk 6,6-8).

Như vậy, Gioan Tẩy giả không đòi buộc người ta phải tách lìa khỏi thế gian, mà chỉ phải “làm hết sức mình trong mọi hoàn cảnh hiện tại, đang khi chờ đợi Đấng Thiên sai đến”. Đặc biệt ông đòi hỏi lòng nhân hậu và đức công bình: đó là hoa trái biểu lộ một lòng sám hối đích thực.

TÌM HIỂU

Chúng tôi phải làm gì đây?: là phản ứng tự nhiên của những người tiếp nhận một cảm xúc mạnh mẽ khi nghe lời Thiên Chúa: “Nghe vậy họ đau đớn trong lòng và hỏi ông Phê rô cùng các Tông Đồ khác: ‘Thưa các anh, vậy chúng tôi phải làm gì?’” (Cv 2,37). X. thêm Cv 16,30; 22,10.

Câu hỏi nầy và câu trả lời kèm theo (3,11-14) chỉ có ở Luca và đề ra các yếu tố cho một lời rao giảng cụ thể trong đó xuất hiện chủ đề về chia sẻ rất được tác giả tin mừng ưa thích (6,30; 12,33-34; 19,8).

Chia cho người không có: câu trả lời thứ nhất có tầm mức phổ quát mời gọi chia sẻ của cải. Đất hứa thuộc về Thiên Chúa và mọi sự đều dành cho tất cả mọi người sử dụng. Sự chia sẻ là một khía cạnh của sự công bằng (x. Is 58,7). Chúa Giê su còn đi xa hơn nữa (6,29).

Đừng đòi hỏi gì quá mức: dù mang tiếng là tội nhân, các người thu thuế cũng đến để nghe Gioan Tẩy Giả (x. 7,39). Gioan đề nghị với họ là trong khi tác nghiệp, họ không được đòi quá mức cho phép.

Binh lính: có lẽ là binh lính người ngoại, được tuyển vào phục vụ trong quân đội vua Hêrôđê: một chi tiết cho thấy mối quan tâm phổ quát của tác giả Luca! Gioan Tẩy Giả không lên án nghề nghiệp của họ, nhưng khuyên nhủ họ phải tôn trọng công lí.

Dân: các đám đông trong các câu 7 và 10 được tác giả gọi là “dân”; qua đó tác giả cho thấy Chúa Giê su quy tụ một dân tộc mới.

Đấng Messia: các môn đệ của ông Gioan Tẩy giả về sau vẫn tiếp tục tự hỏi có phải Thầy mình là Đấng Thiên sai không . Chính Gioan nói rằng ông không phải là đấng Messia, vì ông chỉ là người Tiền Hô (x. Cv 13,25; Ga 1,19-28).

Đấng mạnh thế hơn tôi: hay quyền thế hơn tôi: quyền năng là một ưu phẩm thuộc về Thiên Chúa: “Ngài là Đức Chúa, mạnh mẽ và quyền năng trong chiến tranh” (Tv 24,8).

Về sau, Luca sẽ cho thấy Chúa Giê su mạnh hơn ma quỉ (11,32: cũng dùng một từ như ở đây).

Tay Người cầm nia rê sạch lúa trong sân: hình ảnh chỉ Đấng Thiên Sai đến xét xử, tách biệt người lành khỏi kẻ dữ: kẻ lành thì được đưa vào Nước Chúa, và kẻ dữ thì phó mặc cho lửa không hề tắt.

Lửa: là biểu tượng cho sự thánh thiện của Thiên Chúa (x. Is 6,6-7; 66,15-16). Ngày Hiện Xuống Thánh Thần được ban xuống với hình lưởi lửa (Cv 2,3). Nhưng lửa còn gợi nhớ sự nghiêm khắc của hình phạt cuối cùng dành cho cây xấu (3,9) không sinh trái, nó sẽ là ngọn lửa không hề tắt. Chi tiết nầy cho thấy chiều kích cánh chung (Is 66,24; Mc 9,43.48).

Loan báo Tin mừng cho họ: (nghĩa đen: ông Phúc âm hoá họ). Luca nhắc lại lời rao giảng trong câu 3. Như các thiên thần (2,10) và các mục tử (2,17.20), cả Gioan dù đứng trước muôn vàn đe doạ, vẫn nhiệt thành loan báo đấng Cứu độ sẽ đến.

SỨ ĐIỆP

Đám đông người đến qui tụ chung quanh Gioan Tẩy giả để sám hối và chịu phép Rửa. Họ gồm những người từ lâu sống rất xa đức tin truyền thống, và thuộc đủ mọi thành phần trong xã hội, đôi khi đối nghịch nhau. Họ không hỏi Gioan Tẩy giả: “Chúng tôi phải tin gì?”, nhưng hỏi: “Chúng tôi phải làm gì”.

Để trả lời, Gioan Tẩy giả hối thúc họ chuẩn bị cho Đức Messia đến bằng cách thực hiện những việc làm có ý nghĩa và cụ thể nhất. Ngài không đưa ra một giáo huấn trừu tượng sâu xa nhưng không đánh động ai và mang lại điều gì thiết thực cả. Ngài cũng không bảo họ phải noi gương Ngài sống đời khắc khổ trong hoang địa. Ngài chỉ đơn giản  mời gọi họ tiếp tục sống, nhưng sống tốt trong hoàn cảnh riêng của mình, và quảng đại chia sẻ những gì mình đang có: “Ai có hai áo, hãy chia cho người không có. Và nếu có gì ăn, cũng hãy làm như vậy”.

Cuộc hoán cải ấy không thể thực hiện được bằng sức riêng con người. Nhưng sự kiện Gioan Tẩy giả yêu cầu những người vốn bị coi là không thể hoán cải được, phải thay đổi cuộc sống, cho chúng ta hiểu rằng với Thiên Chúa tất cả đều có thể được. Nếu chúng ta thực sự muốn, Chúa luôn ở với chúng ta để dẫn dắt chúng ta. Chính Người đã chỉ đường cho chúng ta: “Ta là đường, là sự thật và là sự Sống. Không ai đến được với Cha mà không qua Ta”.

“Chúng tôi phải làm gì?”. Đó là một câu hỏi vô cùng quan trọng mà đám đông đặt ra cho Gioan Tẩy giả ở bờ sông Gior đa nô. Câu hỏi ấy chúng ta gặp nhiều lần trongTân ước. Sau nầy, Chúa Giê su sẽ dạy: “Không phải những người nói lạy Chúa, lạy Chúa mà được vào Nước Trời đâu nhưng là những người thực hiện ý muốn của Cha Ta”. Sau lễ Hiện xuống, đám đông cũng đặt câu hỏi ấy cho ông Phê rô: “Chúng tôi phải làm gì?”. Đó cũng là một cách nhắc lại rằng đức tin phải thực tiển và sống động, vì nhờ đó, chúng ta mới có thể tiếp nhận ơn Cứu độ của Thiên Chúa. Tình yêu ấy của Thiên Chúa đã trở thành một nguồn suối tuôn tràn sự bình an và ơn cứu độ.

Cũng như đám đông xưa kia, giờ đây cũng thế, chúng ta phải đặt ra cho mình câu hỏi ấy: chúng tôi phải làm gì bây giờ ? Gioan Tẩy giả không đòi những điều kì diệu, nhưng rất đơn giản và thực tế. Sự hoán cải đích thực bắt đầu từ việc chia sẻ, hoàn thành có ý thức bổn phận hằng ngày của mình, nhất là tôn trọng người khác, đặc biệt những người nghèo khổ nhất.

Thật vậy, chúng ta chỉ có thể ở trong niềm vui của Đức Ki tô khi chúng ta chia sẻ niềm vui ấy cho người khác, đặc biệt những người bị thử thách bởi sự nghèo túng, bệnh tật và cô đơn. Chính bằng cách đó mà chúng ta chuẩn bị cho Chúa con đường trong cuộc sống, trong giáo xứ và thế giới chúng ta.

ĐÀO SÂU

1. HỎI: Tiên tri Sô-phô-ni-a là ai?

THƯA: Tiên tri Sô-phô-ni-a sống vào thế kỉ thứ 7 trước Công nguyên ở Giê-ru-sa-lem dưới thời vua Giô-si-a (lên ngôi và năm 640). Sách của ông rất ngắn chỉ có năm trang kể cả các chú thích, nhưng lại rất cô động và một vài trang đã trở nên nổi tiếng. Sứ điệp tiên tri là mời gọi vua và dân hãy hoán cải để thoát khỏi án phạt giận dữ của Thiên Chúa. Đối với những ai trung thành, ông dùng lời nói dịu dàng khuyến khích họ, nhưng với  những kẻ làm điều ác, ông dùng lời hăm dọa nghiêm khắc chống lại họ.

2. HỎI: Nội dung bài đọc 1 như thế nào?

THƯA: Bài đọc 1 là lời mời gọi Ít-ra-en hãy hò reo vui sướng và nhảy múa tưng bừng, vì Thiên Chúa đã rút lại án phạt, đã đẩy lùi thù địch của họ, và đang hiện diện giữa họ. Ngài là vị Cứu tinh sẽ lấy tình thương mà đổi mới họ.

3. HỎI: Câu: “Vì ngươi, Chúa sẽ nhảy múa tưng bừng” muốn nói lên điều gì?

THƯA: Vì người ta chỉ muốn nhảy múa với người mình yêu thương, nên câu ấy muốn nói rằng: Giê-ru-sa-lem và cùng với nó cả nhân loại là người được Thiên Chúa yêu thương. Điều nầy đã được tiên tri Hô sê vào thế kỉ thứ 8 nói tới qua giao ước giữa Thiên Chúa và dân người như một giao ước giữa hai người đính hôn. Và ý tưởng ấy được tiên tri Isaia tiếp nối sau đó ở thế kỉ thứ 6 bằng hình ảnh đám cưới giữa Thiên Chúa và dân Người. 

4. HỎI: Lời rao giảng của Gioan Tẩy giả theo truyền thống các tiên tri Cựu Ước không?

THƯA: Có. Lời rao giảng mời gọi mọi hoán cải của Gioan Tẩy giả tiếp nối truyền thống các tiên tri trong thời Cựu Ước. Thí dụ lời rao giảng của tiên tri I-sai-a 58,6-7: “Cách ăn chay mà Ta ưa thích chẳng phải là thế này sao: mở xiềng xích bạo tàn, tháo gông cùm trói buộc, trả tự do cho người bị áp bức, đập tan mọi gông cùm? Chẳng phải là chia cơm cho người đói, rước vào nhà những người nghèo không nơi trú ngụ; thấy ai mình trần thì cho áo che thân,không ngoảnh mặt làm ngơ trước người anh em cốt nhục?”

5. HỎI: Những người đến với Gioan Tẩy giả thuộc hạng người nảo?

THƯA: Họ thuộc nhóm những người thấp kém, những người tội lỗi, những người bị coi thường. Đối với những người nầy, lời nói nghiêm khắc của Gioan là Tin mừng. Họ đến hỏi Gioan: Phải làm gì để hoán cải.

6. HỎI: Tại sao Luca cố ý nhấn mạnh đến ba lần việc dân chúng hỏi ông Gioan Tẩy giả?

THƯA: Việc Luca nói đến ba lần dân chúng đến hỏi Gioan là muốn tỏ cho thấy rằng Gioan Tẩy giả một nhân vật là được người ta đến bàn hỏi và trả lời cho họ biết giáo của Thiên Chúa giống như các tiên tri ngày xưa (x.Ez 8,1; 14,1; 20,1.31). Hơn nữa, trong Luca, câu hỏi ấy đặc biệt của người muốn hoán cải (x. Cv 2,37;16,30; 22,10)

7. HỎI: Những người thu thuế là ai?

THƯA: Họ là những làm việc cho đế quốc La mã ngoại giáo trong việc thu thuế . Điều này đặt họ trong tình thế vi phạm thường xuyên giới luật về sự tinh khiết mà Lề luật qui định, đó là lý do tại sao các người Pha-ri-si, vốn là những người bảo vệ nghiêm nhặt Lề luật, tỏ vẻ khinh bỉ đối với họ, vì coi như những người tội lỗi.

8. HỎI: Binh lính được nói đến trong câu 14 là ai?

THƯA: Những người lính nói đến ở đây không phải là lính La mã hay người do thái đi phục dịch cho quân đội La mã, mà là những lính đánh thuê thuộc quyền Vua Hêrôđê. Đối với những người nầy, luôn bị cám dỗ dùng bạo lực, trộm cướp và bóc lột, Gioan Tẩy giả không bảo họ phải đào ngũ, nhưng phải sống liêm chính.

9. HỎI: Cách chung, Gioan Tẩy giả đã trả lời họ như thế nào?

THƯA: Gioan không muốn mọi người noi theo cách sống khắc khổ của ông, nhưng khuyên họ hãy cố gắng sống tốt trong hoàn cảnh của mình. Đối với mọi người, ông truyền dạy họ phải thực thi bác ái, vì lòng hoán cải được đo lường bằng thái độ đối với tha nhân.

10. HỎI: Tại sao mọi người nhìn thấy nơi Gioan Tẩy Giả là Đấng Mê-si-a mong đợi?

THƯA: Thánh  Luca cho chúng ta thấy vào ấy, dân Do Thái đau khổ dưới ách độ hộ của quân La mã. Hơn bao giờ hết, họ mong thấy Thiên Chúa ra tay cứu độ bằng cách gởi đến một vị thiên sai như Ngài đã hứa. Trong tình huống đó, Gioan xuất hiện. Đời sống khắc khổ, cùng với lời  rao giảng hối thúc mọi người canh tân tinh thần đã khiến mọi người coi trọng và tin ông chính là Đấng Messia phải đến. Thậm chí về sau các môn đệ của Gioan vẫn còn tiếp tục tự hỏi có phải Thầy mình là Đấng Thiên sai chăng (x. Cv 13,25; Ga 1,19-20).

11. HỎI: Có điều gì khác biệt giữa hai phép rửa không?

THƯA: Như vẫn thường làm, ở đây Luca cẩn thận nhấn mạnh sự khác biệt căn bản giữa sứ vụ của Gioan Tẩy Giả và của Chúa Giê su: phép rửa của Vị Tiền hô là dìm vào nước như nói lên ý muốn thanh tẩy. Còn phép rửa Ki tô giáo sau nầy sẽ là dìm vào lửa của Thánh Thần. Nhờ Thánh Thần, người chịu phép Rửa được tháp nhập vào Ngài và thông phần chiến thắng của Ngài trên sự dữ và sự chết.

12. HỎI: Lửa ở đây chỉ điều gì?

THƯA: Lửa ở đây là yếu tố căn bản được Lu ca dùng để phân biệt phép rửa của Gioan Tẩy giả và phép rửa của Chúa Giê su. Lửa ở đây là chính Thánh Thần, chính Ngài thánh hóa các tâm hồn. Lửa còn là lửa của phán xét, của cơn giận không bao giờ tắt của Thiên Chúa.

13. HỎI: Gioan Tẩy giả dùng hình ảnh sàng lọc, thóc mẩy, thóc lép và lửa để gợi lên điều gì?

THƯA: Gioan Tẩy giả muốn giới thiệu Đấng Mê-si-a như là vị thẩm phán. Thóc mẩy đã được sàng lọc và trử vào kho lẫm chỉ những người công chính vào lúc cuối thời gian, sau cuộc hành trình trần thế, được nghỉ ngơi bên cạnh Thiên Chúa. Còn thóc lép  chỉ những người đã từ chối Vương quốc cánh chung nên sẽ bị đau khổ vì sự khước từ ấy một cách vĩnh viễn. Lửa chỉ công cụ của sự trừng phạt và hành hạ vĩnh cửu và người bị phạt không còn cách nào để thanh luyện được nữa.