KHÔN NGOAN

LỜI CHÚA: Mt 11, 16-19

¹⁶ Khi ấy, Đức Giêsu nói với đám đông rằng: “Tôi phải ví thế hệ này với ai? Họ giống như lũ trẻ ngồi ngoài chợ gọi lũ trẻ khác, ¹⁷ và nói: ‘Tụi tôi thổi sáo cho các anh, mà các anh không nhảy múa; tụi tôi hát bài đưa đám mà các anh không đấm ngực khóc than’. ¹⁸ Thật vậy, ông Gioan đến, không ăn không uống, thì thiên hạ bảo: ‘Ông ta bị quỷ ám’. ¹⁹ Con Người đến, cũng ăn cũng uống như ai, thì thiên hạ lại bảo: ‘Đây là tay ăn nhậu, bạn bè với quân thu thuế và phường tội lỗi’. Nhưng đức Khôn Ngoan được chứng minh bằng hành động”.

SUY NIỆM

Các bậc đại trí xưa tìm kiếm lẽ khôn ngoan như lẽ sống của cuộc đời. Sự khôn ngoan giúp con người biết cư xử thận trọng đúng mực để đạt đến thành công. Chính vì thế vua Salômôn xưa đã không xin Thiên Chúa cho vinh hoa phú quý mà xin cho được ơn khôn ngoan để biết phân biệt điều hay lẽ phải (x. 1V 3, 6-14).

Có bác thợ cày rất khôn ngoan. Khi cảm thấy già yếu và cái chết đã cận kề, ông gọi các con lại và dặn dò: - Các con yêu quý, trong thửa ruộng nhà ta có một kho báu tổ tiên để lại nên các con chớ bán chúng đi. Cha không biết chính xác kho báu ấy ở chỗ nào nhưng với sự khôn ngoan và tính kiên nhẫn, chắc chắn các con sẽ tìm thấy nó. Các con hãy ra đồng cày cuốc, xới xáo kỹ càng và đừng để sót chỗ nào.  

Sau khi bác thợ cày qua đời, các con ông ra đồng cày xới khắp nơi, vàng bạc kho báu kia vẫn không thấy nhưng cuối năm đó họ có một mùa lúa bội thu. Bác thợ cày đã để lại cho các con ông tài sản quý báu đó tinh thần lao động chăm chỉ để đạt đến thành công và có cuộc sống hạnh phúc.

Theo cái nhìn của Kinh Thánh, người ta phân biệt hai kiểu khôn ngoan: khôn ngoan theo kiểu loài người và khôn ngoan theo Thiên Chúa. Kiểu khôn ngoan của loài người thường có tính vị kỷ quy hướng về mình. Còn khôn ngoan theo ý Thiên Chúa mang tính vị tha. Sự khôn ngoan đích thực phát xuất từ Thiên Chúa. Người ban cho con người có lý trí, khả năng biết phân biệt điều lành và điều dữ. Tiếc thay loài người đã lạm dụng sự khôn ngoan ấy mà nghe theo lời xúi giục của thần dữ khiến họ phải lãnh một cái kết đáng buồn (x. St 3, 1).

Sự khôn ngoan theo kiểu Thiên Chúa đến từ Thần Khí. Chính Thiên Chúa là Đấng khôn ngoan tuyệt hảo. Đó là thực tại thần linh đã có từ muôn thuở và sẽ tồn tại mãi mãi. Đức khôn ngoan giúp con người thực hiện những việc kỳ diệu. “Đức Khôn Ngoan đã xây cất nhà mình, dựng lên bảy cây cột, hạ thú vật, pha chế rượu, dọn bàn ăn và sai các nữ tỳ ra đi. Đức Khôn Ngoan còn lên các nơi cao trong thành phố và kêu gọi: “Hỡi người ngây thơ, hãy lại đây!” Với người ngu si, Đức Khôn Ngoan bảo: “Hãy đến mà ăn bánh của ta và uống rượu do ta pha chế! Đừng ngây thơ khờ dại nữa, và các con sẽ được sống; hãy bước đi trên con đường hiểu biết” (Kn 9, 1-6). Thực hành đức khôn ngoan chính là vâng phục Thiên Chúa và sống theo giáo huấn của Người.

Trong bài Tin Mừng hôm nay, một số người Do Thái tự đắc cho mình là khôn ngoan, họ tỏ ra cứng lòng trước lời dạy của Đức Giêsu. Họ luôn tìm cách chống đối thi hành những điều luật khôn ngoan của Chúa. Họ giống như lũ trẻ suy nghĩ thiển cận, xu thời nịnh thế và hay hùa theo đám đông làm điều xấu. Vì thế, Chúa Giêsu khuyên chúng ta đừng bắt chước họ.

Chúa Giêsu đưa ra một ví dụ điển hình, đó là ông Gioan Tẩy giả đến để chuẩn bị lòng dân, kêu mời họ dọn đường cho Chúa ngự đến. Thế nhưng vị ngôn sứ ấy đã bị dân chúng từ chối cho ông là bị quỷ ám nên đã sát hại ông. Với một lối sống khiêm tốn, mặc áo lông thú, ăn châu chấu với mật ong, ông Gioan đã bị dân chúng cho là lạc điệu lỗi thời và bị quỷ ám. Đức Giêsu đến trong cung cách một người phục vụ, xóa mình đi để sống hòa đồng với người nghèo, nên Người cũng đã bị kết án là phường tay ăn nhậu, bạn bè với người tội lỗi. Để giải thích cho thái độ cứng tin của người Do Thái, Chúa Giêsu hướng chúng ta tới sự khôn ngoan của Thiên Chúa luôn chứng minh bằng hành động.

Những hành động của đức Khôn Ngoan là gì nếu không phải những hành động biểu lộ tình yêu thương. Trong sách Isaia, Thiên Chúa đã mặc khải cho Israel biết Thiên Chúa đã chỉ dạy đoàn dân những điều bổ ích, đã hướng dẫn dân đi trên đường ngay lẽ phải. Những ai thi hành theo lời dạy của Thiên Chúa sẽ nhận được ơn bình an chan chứa như dòng sông và ơn công chính dạt dào như sóng biển. Dòng dõi con cái Israel sẽ đông đúc hằng hà sa số và tên tuổi sẽ được lưu danh hậu thế (x. Is 48, 17-19).

Tân Ước đồng hóa sự Khôn Ngoan với Đức Kitô là Con Thiên Chúa. Vì vậy ai sống gắn bó mật thiết với Đức Kitô sẽ được thông phần vào sự Khôn Ngoan của Thiên Chúa và được sự sống đời đời. Khi những người Do Thái lên án Đức Giêsu vì sống gần gũi đồng bàn với người tội lỗi, Người đã khẳng định đức Khôn Ngoan được minh chứng bằng hành động. Người Do Thái mong muốn một Thiên Chúa theo nhãn quan hẹp hòi ích kỷ của họ. Đức Giêsu luôn hướng đến việc thi hành tình bác ái. Sự khôn ngoan của thế gian đã đi đến mức điên cuồng tột độ khi đóng đinh Chúa Giêsu vào thập giá. Còn Chúa Giêsu thì dùng thập giá biểu lộ sự khôn ngoan điên dại về tình yêu tự hiến của Thiên Chúa (x. 1Cr 1, 17-25).

Trong đời sống đức tin, chúng ta thường hành động theo kiểu khôn ngoan nào? Chúng ta cần phải có ơn soi sáng để biết phân định đâu là sự khôn ngoan đích thực. Chúng ta phải sáng suốt dựa vào ơn thánh để có khả năng phân biệt sự dối trá đội lốt khôn ngoan, đó là thái độ kiêu căng tự mãn chống lại ơn Chúa. Để trung thành với ý muốn của Thiên Chúa, đôi lúc chúng ta phải trả giá đắt, phải trầy sước và mang những thương tích. Trong tông huấn Đức Kitô Đang Sống, Đức thánh cha Phanxicô khuyên chúng ta, đặc biệt các người trẻ phải tỉnh thức. Đừng bán rẻ mình, đừng để bị người khác mua chuộc dụ dỗ. Đừng để mình nô lệ hóa bởi những hình thức thực dân ý thức hệ đầu độc mà trở thành kẻ nô lệ, nghiện ngập và mất tự do. Các con là vô giá. Các con hãy say mê tự do mà Đức Giêsu ban tặng (x. Christus Vivit 122). 

Lạy Chúa Giêsu là nguồn mạch khôn ngoan và muôn điều thiện hảo, xin cho chúng con hun đúc tâm tình khiêm tốn, luôn soi cuộc đời mình trong ánh sáng của khôn ngoan dịu hiền của Đức Giêsu. Thiên Chúa không mặc khải sự khôn ngoan cho những người thông thái nhưng cho những ai bé mọn với tâm hồn đơn sơ khiêm tốn. Ước gì chúng con biết mặc lấy tâm tình khiêm tốn để được Chúa trao cho sự khôn ngoan Nước Trời. Amen.

Nt. M. Anh Thư, OP